Podczas gali Europejskich Dni Dziedzictwa p.o. dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa Bartosz Skaldawski zwrócił uwagę na szczególną potrzebę pogłębiania świadomości społecznej dotyczącej ochrony zabytków. - Właśnie dlatego (...) od kilku lat organizujemy spotkania podsumowujące Europejskie Dni Dziedzictwa i galę +Zabytkomanii+. Celem tego spotkania jest docenienie państwa wkładu w ten proces. Chcielibyśmy w ten wyjątkowy dzień wszystkim państwu bardzo gorąco podziękować za misję, którą państwo realizujecie, za wkład pracy, także środków finansowych, które poświęcacie, żeby wiedza o dziedzictwie była jak najszerzej kolportowana - powiedział.

"Niepodległa dla wszystkich"

Tematem przewodnim rozstrzygniętego w trakcie uroczystości 4. Ogólnopolskiego Konkursu Filmowego "Zabytkomania" była twórcza interpretacja hasła "Niepodległa dla wszystkich". Młodzież, amatorzy i profesjonaliści mogli nadesłać film dokumentalny, reportaż lub animację, poświęconą materialnemu lub niematerialnemu dziedzictwu kulturowemu.

W grupie "Młodzież" pierwsze miejsce zajęła Kalina Gawrysiak za film "Choć przez moment". Jury doceniło "wrażliwość wizualną, doskonałe zgranie nastroju filmu z muzyką i uniwersalne przesłanie". Drugą nagrodę przyznano Julii Czurko, Antoninie Witczak, Zuzannie Kalińskiej i Jagodzie Szenjfeld za "Nieuległe serce". Na trzeciej pozycji uplasowali się: Aleksandra Szymankiewicz, Nikola Woroniec, Aleksander Jabłoński i Aleksander Sypniewski z filmem "Jakby to było...". Ponadto jury wyróżniło Julię Wandas i Klaudię Potaczałę za "Niepodległą na pysznickiej ziemi".

W grupie "Amatorzy" nie przyznało pierwszego miejsca. Drugą nagrodę otrzymali ex aeqo Anna Przytocka ("Ocalić od zapomnienia") i Tomasz Wiśniewski ("Mało znana płyta Nieznanego Żołnierza"). Na podium znalazła się także Joanna Wróblewska ("Pamiętasz tę nutę..."). Wyróżnienie powędrowało do Kingi Zięby ("Kocham Cię, Polsko!").

Bez zwycięzcy

Także w kategorii "Profesjonaliści" nie wyłoniono zwycięzcy. Drugie miejsce zajęli Klara Bułynko i Tobiasz Bułynko za obraz "Rzeźbiarz zapomniany". Jak podkreślono w uzasadnieniu werdyktu, film przypomina postać "jednego z wybitnych rzeźbiarzy, którego zasługi dla polskiej sztuki są nieocenione". - Rzeźby i projekty Szczepkowskiego są niezwykłymi ilustracjami międzywojnia, które zasługują na przywrócenie do wspólnej pamięci - stwierdziło jury.

W skład jury weszli: dziennikarka TVP Kultura Katarzyna Szczuka-Niezabitowska, historyk Wojciech Kalwat, twórca filmowy Grzegorz Czerniak, filmoznawczyni Kinga Gałuszka, a także Beata Bauer z NID oraz Anna Bińkowska z Biura Programu "Niepodległa".

W trakcie piątkowej uroczystości wyróżnienia odebrali również organizatorzy najciekawszych wydarzeń, zorganizowanych w ramach tegorocznych 26. Europejskich Dni Dziedzictwa. W gronie uhonorowanych znalazły się: instytucje, muzea, organizacje pozarządowe oraz osoby upowszechniające wiedzę o dziedzictwie kulturowym z 15 województw.

EDD i Ogólnopolski Konkurs Filmowy "Zabytkomania" zorganizowano w ramach rządowego Programu Wieloletniego "Niepodległa", którego koordynatorem jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Patronem tegorocznej edycji wydarzenia jest Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego.

Od 25 lat

Europejskie Dni Dziedzictwa to wspólna inicjatywa Rady Europy i Unii Europejskiej, której celem jest promocja zabytków. W projekcie uczestniczą wszystkie państwa członkowskie Rady Europy. Polska włączyła się do akcji w 1993 roku. Wraz z Europejczykami świętują także m.in. Turcja, Armenia i Azerbejdżan.

Idea Europejskich Dni Dziedzictwa narodziła się 3 października 1985 roku w Grenadzie w Hiszpanii podczas II Konferencji Rady Europy. Francuski minister kultury zaproponował wtedy rozszerzenie na całą Europę zainicjowanych we Francji Dni Otwartych Zabytków. Wtedy po raz pierwszy bezpłatnie udostępniono zwiedzającym obiekty, do których dostęp dotychczas był ograniczony. Ponieważ inicjatywa cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem, zainspirowało to w 1991 roku Radę Europy do ustanowienia Europejskich Dni Dziedzictwa.