W tym roku wśród wyróżnionych książek poświęconych najnowszej historii Polski widoczny jest różnorodny przekrój gatunkowy i tematyczny. Na liście znalazły się książki reporterskie - korzystające z relacji naocznych świadków, publicystyczne - które splatają wiedzę naukową z polemiczną pasją, akademickie - które kompleksowo i na chłodno podejmują rozrachunek z przeszłością, a także wywiad-rzeka, w którym tradycyjnemu warsztatowi została przeciwstawiona metoda oral history. Nie zabrakło książek łączących warsztat historyka z innymi perspektywami: etnograficzną, politologiczną, filozoficzną. Autorzy i autorki nominowanych książek odnoszą się do spraw, które są przedmiotem bieżących dyskusji społecznych. Znajdziemy tutaj publikacje o transformacji ustrojowej, służbach specjalnych, podziemiu antykomunistycznym czy stosunkach polsko-żydowskich. Książki często przypominają zapomniane tematy, stawiając je w nowym świetle, demitologizują zdarzenia, wokół których narosły intelektualne stereotypy oraz przywracają polskiej pamięci zdarzenia, o których nasi przodkowie woleli zapomnieć.

Książki nominowane do Nagrody: Przemysław Gasztold, Towarzysze z betonu. Dogmatyzm w PZPR 1980–1990, Instytut Pamięci Narodowej, Grzegorz Gauden, Lwów – kres iluzji. Opowieść o pogromie listopadowym 1918, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Barbara Jundo-Kaliszewska, Zakładnicy historii. Mniejszość polska w postradzieckiej Litwie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Ryszard Kaczmarek, Powstania śląskie 1919-1920-1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka, Wydawnictwo Literackie, Tomasz Kozłowski, Koniec imperium MSW. Transformacja organów bezpieczeństwa państwa 1989–1990, Instytut Pamięci Narodowej, Piotr M. Majewski, Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Mariusz Mazur, Antykomunistycznego podziemia portret zbiorowy 1945-1956, Bellona, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Irena Paczyńska, Aktion gegen Universitäts-Professoren (Kraków, 6 listopada 1939 roku) i okupacyjne losy aresztowanych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Patryk Pleskot, Góry i teczki. Opowieść człowieka umiarkowanego. Biografia mówiona Andrzeja Paczkowskiego, Instytut Pamięci Narodowej, Dariusz Rosiak, Bauman, Mando.

Historia nagrody historycznej

Nagroda Historyczna m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego została ustanowiona w grudniu 2018 roku uchwałą Rady Miasta Warszawy. Jest kontynuacją nagrody powstałej w 2009 roku za najlepszą książkę poświęconą najnowszej historii Polski. To jedna z najważniejszych nagród historycznych w kraju, a jej laureatami byli m.in. Timothy Snyder, Karol Modzelewski, Jerzy Kochanowski. Jury, pod przewodnictwem prof. Andrzeja Friszkego, nagradza publikacje podejmujące tematy, które frapują nie tylko naukowców i miłośników historii. Pogłębiona refleksja nad najnowszą historią Polski pozwala bowiem zrozumieć również bieżącą rzeczywistość i światopoglądowe spory, które toczymy do dziś.

Nagroda jest także uczczeniem pamięci Kazimierza Moczarskiego, dziennikarza i prawnika, demokraty i żołnierza Armii Krajowej, po wojnie przez 11 lat więzionego przez komunistów, autora „Rozmów z katem”, niezwykłego zapisu rozmów z Jürgenem Stroopem, likwidatorem warszawskiego getta, z którym dzielił jedną celę więzienia na warszawskim Mokotowie.

Laureat ogłoszony 15 grudnia

Z powodu pandemii rozstrzygnięcie konkursu będzie można śledzić wyłącznie online, 15 grudnia o godz. 20.00. Szczegóły na: dsh.waw.pl/nagroda-moczarskiego. Autor lub autorka najlepszej książki otrzyma 50 tysięcy złotych oraz statuetkę - replikę temperówki patrona Nagrody.