W uroczystości przekazania kluczy do pierwszej instytucji muzealnej w Ostrowi Mazowieckiej – utworzonej staraniem miejscowego samorządu przy współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego - uczestniczyli również m.in. minister cyfryzacji Marek Zagórski, starosta powiatu ostrowskiego Zbigniew Chrupek, burmistrz Ostrowi Mazowieckiej Jerzy Bauer, przedstawiciel Muzeum - Dom Rodziny Pileckich Tadeusz Łuniewski, projektanci Konrad Basan, Paweł Dadok, Maria Roj z BDR Architekci.

Wicepremier Gliński ocenił, że to jest dzień "znamienny i wzruszający", ponieważ jest to pierwsze w Polsce muzeum poświęcone rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu, historii jego rodziny i historii miejsca. - Długo musiał czekać na swoje pierwsze muzeum w Polsce. Są izby pamięci, są pomniki, są miejsca, w których jest upamiętniany, ale swojego muzeum rotmistrz nie miał - przypomniał minister kultury.

Dodał, że muzeum będzie miało "walory edukacyjne, kulturotwórcze, tożsamościowe". - Będzie to miejsce, gdzie rtm. Pilecki, jego historia, historia ziemi, na której się znajdujemy, krwawa, tragiczna, straszna historia w czasie II wojny światowej, będzie prezentowana. Będzie prawda historyczna tutaj prezentowana - podkreślił szef MKiDN. - O to nam chodzi, żeby prawda była znana, bo przyszłość musimy budować na prawdzie - wskazał.

Jak mówił, muzeum poświęcone rtm. Pileckiemu będzie się wpisywało w ciąg instytucji, na północnym Mazowszu, na Mazowszu, które prezentują polską narrację historyczną.

Burmistrz Ostrowi Mazowieckiej zwrócił uwagę, że od podpisania listu intencyjnego ws. budowy muzeum minęło 3,5 roku. - Nie tylko jest muzeum, które działa, które w minionym roku w swoich projektach zaproponowało wiedzę, różnego rodzaju warsztaty 5 tysiącom osób, przede wszystkim młodzieży, ale stoimy dzisiaj na tle zbudowanego muzeum - podkreślił Bauer.

Wicepremier Gliński oraz burmistrz Ostrowi dziękowali także nieobecnej na uroczystości wiceminister kultury Magdalenie Gawin, która jest inicjatorką powstania placówki.

W trakcie uroczystości minister kultury symbolicznie otworzył drzwi do muzeum.

Gmina odkupiła dom trzy lata temu

W maju 2016 r. Ostrów Mazowiecka zakupiła nieruchomość wraz z rodzinnym domem żony rtm. Witolda Pileckiego, Marii Pileckiej (z Ostrowskich). Muzeum zostało powołane uchwałą Rady Miasta Ostrów Mazowiecka z dnia 20 kwietnia 2016 roku. Tą samą uchwałą Rada Miasta nadała statut Muzeum.

W grudniu 2016 r. zakupiona nieruchomość została nieodpłatnie przekazana Muzeum – Dom Rodziny Pileckich. 27 grudnia 2016 r. umowę o wspólnym prowadzeniu Muzeum - Domu Rodziny Pileckich w Ostrowi Mazowieckiej podpisali wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński i prezydent miasta Ostrów Mazowiecka Jerzy Bauer.

W lipcu 2017 roku został ogłoszony konkurs na koncepcję architektoniczną siedziby Muzeum - Domu Rodziny Pileckich. Autorami zwycięskiego projektu została spółka BDR Architekci. W wyniku postępowań przetargowych wykonawcą realizującym zwycięską koncepcję architektoniczną muzeum została spółka ZKM-ASIS z Białegostoku.

Obecnie na mocy aneksu z 11 lipca 2019 r. muzeum zostało wpisane do rejestru instytucji kultury, prowadzonego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a umowa z Ministrem w sprawie współprowadzenia Muzeum - Domu Rodziny Pileckich została przedłużona do 2030 roku.

Uciekł z Auschwitz, walczył w Powstaniu Warszawskim

Witold Pilecki urodził się w 1901 r. w Ołońcu w północno-wschodniej Rosji, po wybuchu rewolucji bolszewickiej wraz z rodziną przedostał się do Polski, jako ułan wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej i dwukrotnie został odznaczony Krzyżem Walecznych. Po zakończeniu działań wojennych rozpoczął studia rolnicze, przez pewien czas studiował także sztuki piękne. W latach 30. administrował rodzinnym majątkiem w Sukurczach k. Lidy.

Zmobilizowany w czasie kampanii wrześniowej, walczył w szeregach armii "Prusy", a w październiku 1939 r. przeszedł do konspiracji; był współzałożycielem Tajnej Armii Polskiej. We wrześniu 1940 r. dał się aresztować w obławie na Żoliborzu – była to część jego planu przeniknięcia do obozu koncentracyjnego w Auschwitz, w celu zebrania informacji wywiadowczych na temat funkcjonowania obozu oraz zorganizowania wśród więźniów komórek ruchu oporu i nawiązania ich współpracy z organizacjami konspiracyjnymi poza obozem.

Po wykonaniu zadania Witold Pilecki wraz z dwoma towarzyszami zorganizował ucieczkę z Auschwitz i dotarł do Warszawy, wziął udział w powstaniu warszawskim, a po jego upadku wraz z innymi powstańcami dostał się do niewoli. Zakończenie wojny zastało Witolda Pileckiego w oflagu w Murnau – po krótkim pobycie w szeregach 2. Korpusu, został przerzucony do kraju, gdzie odtwarzał struktury konspiracyjnej organizacji NIE. Aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa w maju 1948 r., został oskarżony o szpiegostwo i przygotowywanie zamachów na funkcjonariuszy państwowych – skazany po krótkim procesie na karę śmierci, został zastrzelony 28 maja 1948 r. w więzieniu MBP przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.