Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” zostały wręczone w środę na Zamku Królewskim w Warszawie. Wśród laureatów nie zabrakło przedstawicieli Mazowsza, a wszystkim za swoją działalność podziękował Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. hab. Piotr Gliński.

– Bardzo dziękuję, że dbacie państwo o to, co jest stworzone na ogół oddolnie, spontanicznie, ale z olbrzymią troską o pamięć, tradycję i historię. Bez kultury tradycyjnej, ludowej polskiej kultury nie byłoby w ogóle – powiedział minister.

W tej edycji konkursu wyróżniono 14 laureatów.

– Laureaci tegorocznej nagrody reprezentują różne regiony kraju: Dolny Śląsk, Kurpie, Lubelszczyznę, Lubuskie, Mazowsze, a także różne dziedziny sztuki ludowej, jak tkactwo, malarstwo na szkle, budowę ludowych instrumentów muzycznych – wymienił prof. Gliński.

Co roku Nagroda im. Oskara Kolberga trafia do artystów tworzących w dziedzinach ludowych sztuk plastycznych i rękodzieła, literatury, śpiewu, muzyki instrumentalnej i tańca oraz organizatorów przedsięwzięć artystycznych upowszechniających folklor i sztukę ludową, animatorów, mistrzów, naukowców, badaczy, dokumentalistów, którzy gromadzą i przekazują przyszłym pokoleniom wiedzę o kulturze ludowej. To najstarsze i najważniejsze wyróżnienie w dziedzinie kultury tradycyjnej w Polsce zostało ustanowione w 1974 r. Jego patronem jest Oskar Kolberg (1814–90), polski etnograf, folklorysta i kompozytor.

Nagroda Kolberga – laureaci 2023

W kategorii „dla twórców z dziedziny plastyki i folkloru muzyczno-tanecznego” laureatami 48. Nagrody im. Oskara Kolberga zostali: Zofia Nędza-Kubiniec (Kościelisko, woj. małopolskie) – malarka na szkle, hafciarka, wykonawczyni strojów ludowych, poetka; Ludgarda Sieńko (Janów, woj. podlaskie) – tkaczka, kontynuatorka tradycji tkactwa dwuosnowowego; Jan Szymański (Albinów, woj. łódzkie) – solista, instrumentalista, skrzypek, który w swoim repertuarze ma przede wszystkim oberki, kujawiaki, kujony i polki łowickie; Stanisław Wyżykowski (Krosno, woj. podkarpackie) – twórca lir korbowych, skrzypek, budowniczy instrumentów ludowych, koncertował na wielu scenach w kraju i za granicą; Czesława Samsel (Zalesie, woj. mazowieckie) – koronkarka, twórczyni kwiatów z bibuły, palm, kierców; zajmuje się także wyrobem pieczywa obrzędowego – „byśków” i „nowych latek”; wykonuje hafty i misterne koronki, przędzie na krośnie i kołku.

Nagrodę dla Mistrza tradycji odebrał Kazimierz Marcinek (Nockowa, woj. podkarpackie) – jeden z najwybitniejszych skrzypków starszej generacji na Rzeszowszczyźnie. Kierował kilkoma kapelami, jednak najchętniej występuje jako solista.

W kategorii „dla twórców za pisarstwo ludowe” nagrodę przyznano Floriannie Kiszczak (Radzięcin, woj. lubelskie). Laureatka tworzy wiersze i opowiadania, w których dominują tematy związane z kulturą ludową i religijną.

Nagrodę „dla badaczy, naukowców i animatorów” otrzymali: Wojciech Kowalczuk (Białystok, woj. podlaskie) – etnograf, muzealnik, autor wielu projektów badawczo-wystawienniczych z zakresu sztuki rękodzieła ludowego północno-wschodniej Polski oraz Jadwiga Parecka (Brzeźnica, woj. lubuskie) – animatorka życia społeczno-kulturalnego, autorka licznych publikacji na temat folkloru muzyczno-tanecznego, zwyczajów, gwary oraz kultury kulinarnej Górali Bukowińskich.

W kategorii „dla kapel ludowych” nagrodzono Kapelę Braci Adamczyków (Szydłowiec, woj. mazowieckie). Jest to kapela rodzinna Czesława i Jana Adamczyków, którzy grają na harmonii pedałowej i skrzypcach. W 2013 r. do kapeli dołączyła Katarzyna Zedel (bębenek i baraban).

Nagrodę „dla zespołów folklorystycznych” przyznano Zespołowi Śpiewaczy z Łukowej IV (Łukowa, woj. lubelskie), który wykonuje pieśni weselne z zachowaniem tradycyjnej emisji głosu, gwary i archaicznych melodii oraz Zespołowi Pieśni i Tańca „Łastiwoczka” z Przemkowa (Przemków, woj. dolnośląskie). Repertuar zespołu obejmuje wielogłosowe dawne pieśni zalotne, weselne, rekruckie i ballady.

W kategorii „dla instytucji i organizacji zasłużonych w opiece i upowszechnianiu kultury ludowej” nagrodę otrzymały: Stowarzyszenie Muzyków Ludowych w Zbąszyniu (Zbąszyń, woj. wielkopolskie) – od początku działalności obejmuje opieką muzyków ludowych regionu zbąszyńskiego, chroni tradycje koźlarskie, propaguje muzykę ludową Regionu Kozła oraz Towarzystwo Kulturalne im. Oskara Kolberga w Przysusze (Przysucha, woj. mazowieckie) – jego działalność jest skierowana przede wszystkim na zachowanie i dokumentowanie kultury tradycyjnej regionu poprzez doroczną organizację przeglądów folkloru – „Dni Kolbergowskie”.

Nagrody specjalne

Po raz trzeci w ramach Nagrody im. Oskara Kolberga przyznana została także nagroda specjalna dla wyjątkowego ucznia wskazanego przez Mistrza Tradycji. W tym roku wyróżnienie otrzymała Lidia Biały, założycielka Fundacji Iskry Tradycji, która kształci przyszłe pokolenia muzykantów.

Wszyscy laureaci otrzymali Medale im. Oskara Kolberga projektu Anny Jarnuszkiewicz, a ponadto pamiątkowe dyplomy oraz nagrody finansowe.

Podczas gali wręczono także nagrodę ufundowaną przez Samorząd Województwa Mazowieckiego. Odebrała ją Czesława Samsel (Zalesie, woj. mazowieckie) – koronkarka, twórczyni kwiatów z bibuły, palm, kierców; zajmuje się także wyrobem pieczywa obrzędowego.

Ogłoszono również laureata honorowego tytułu Ambasadora Kultury Tradycyjnej, czyli wyróżnienia dla samorządowca, który w ostatnim roku w szczególny sposób wspierał rozwój kultury tradycyjnej w swoim regionie. Tytuł oraz okolicznościowy dyplom od ministra kultury i dziedzictwa narodowego otrzymał wójt gminy Czarna Edward Dobrzański.

Organizatorem Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” jest Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Konkurs oraz gala realizowane są przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca we współpracy z Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu i jego oddziałem – Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze.

Czytaj też: Wystawa „Hrabia Fredro” w nowych czytelniach Biblioteki Narodowej