Krzysztof Kamil Baczyński, decyzją Sejmu, jest patronem roku 2021. 22 stycznia minęła setna rocznica urodzin jednego z najwybitniejszych polskich poetów, przedstawiciela pokolenia Kolumbów, uczestnika Powstania Warszawskiego. Z tej okazji, Radio dla Ciebie jako pierwsze podjęło się realizacji radiowej adaptacji jedynego, niedokończonego dramatu poety. Premiera słuchowiska „Pora gniewu” w reżyserii Dyrektor Literackiej RDC Aleksandry Głogowskiej na naszej antenie dziś o 17:05!

– Poszukując ciekawej formy upamiętnienia, trafiliśmy na rękopis, który znajduje się w Bibliotece Narodowej. Z rękopisu został przepisany scenariusz – postanowiliśmy go wydać, nadać temu odpowiedni rozgłos – mówi Prezes Polskiego Radia RDC Tadeusz Deszkiewicz.

W rolach głównych usłyszymy Danutę Stenkę i Piotr Fronczewskiego. – Do realizacji, autorka adaptacji, Aleksandra Głogowska, zaprosiła wybitnych aktorów – dodaje Deszkiewicz.

„Pora gniewu” to prawdziwy unikat w historii Teatru Polskiego Radia. Utwór powstawał od 1942 roku. Był inspirowany dziełami Cypriana Kamila Norwida. Głównymi bohaterami są Jan i Piotr – odmiennie patrzący na kwestię udziału w wydarzeniach historycznych. Pierwszy z nich, poeta, z rezerwą odnosi się do formułowanej przez drugiego uwznioślenia czynu i siły. Na pogłoski o zbliżającej się wojnie reaguje niechętnie, ironicznie kwitując militarystyczne i aktywistyczne hasła. Piotr z kolei widzi w Janie pięknoducha, który nie jest zdolny pojąć roli mocy w życiu.

Poniżej fragment.

Jedyny dramat poety

To jest jedyny dramat Baczyńskiego powstały w samym środku wojny – mówi Dyrektor Literacka RDC Aleksandra Głogowska. – Dramat jest niedokończony, wiemy, że Baczyński nad nim pracował. To też dramat profetyczny (…) Są w nim momenty magiczne – podkreśliła autorka adaptacji.

Sztuka przez 80 lat przeleżała w zapomnieniu w Bibliotece Narodowej w Warszawie. – Żyjemy w przekonaniu, że wszystkie teksty są już odkryte i że wszystkie znamy. To nie jest prawda – wyjaśnił dyrektor BN, dr Tomasz Makowski. – Musimy mieć tę pokore, że wiele tekstów ważnych, potrzebnych, dopiero okdrywamy – dodał.

Muzyka w słuchowisku jest zgodna z didaskaliami. – Tak sobie życzył sam Krzysztof Kamil Baczyński, wskazując utwory, które powinny się tu znaleźć – podkreślił Tadeusz Deszkiewicz.

Usłyszymy zarówno utwory Fryderyka Chopina, jak i pieśni z tekstami samego poety. – Starałem się być krok przed poezją Baczyńskiego – mówi autor muzyki Marcin Nierubiec.

Radiowy spektakl został wydany na płytach CD. Premiera słuchowiska w Radiu dla Ciebie 1 sierpnia, w rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, tuż po „Godzinie W”, a więc po 17:00. Powtórkę wyemitujemy w rocznicę śmierci Krzysztofa Kamila Baczyńskiego – 4 sierpnia.

W roku stulecia urodzin Poety w @rdcpolskieradio powstaje pierwsza, historyczna, adaptacja – zachowanego w rękopisie – jedynego dramatu Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Reżyseria Aleksandra Głogowska @JankaMnich. #teatr #radio #baczynski pic.twitter.com/lXgGKKP7In

— Tadeusz Deszkiewicz (@tdeszkiewicz) January 22, 2021

Jan Bugaj

Krzysztof Kamil Baczyński urodził się 22 stycznia 1921 roku w Warszawie. Wiersze zaczął pisać już jako uczeń warszawskiego gimnazjum im. Stefana Batorego, które ukończył w 1939 roku. W jego klasie uczyli się też późniejsi żołnierze warszawskich Grup Szturmowych: Tadeusz „Zośka” Zawadzki i Jan „Rudy” Bytnar.

W 1943 roku studiował polonistykę na tajnych kompletach. W tym samym roku wstąpił do Harcerskich Grup Szturmowych i ukończył konspiracyjną Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola” . Uczestniczył między innymi w akcji wykolejenia pociągu niemieckiego na odcinku Tłuszcz-Urle w kwietniu 1944 roku. Najpierw miał przydział do harcerskiego batalionu AK „Zośka”, potem do „Parasola”. Był kierownikiem działu poezji miesięcznika społeczno-literackiego „Droga”, ukazującego się od grudnia 1943 roku do kwietnia 1944. W 1940 roku poeta opublikował konspiracyjny tomik „Zamknięty echem” i „Dwie miłości”, następnie między innymi „Wiersze wybrane” i „Arkusz poetycki Nr 1”. Pośmiertnie wydano jego tomik „Śpiew z pożogi”. W rękopisach zachował się cały dorobek Baczyńskiego, liczący kilkaset wierszy i poematów, kilkadziesiąt opowiadań i fragmentów prozatorskich oraz dramat opublikowany w „Utworach zebranych”.

W chwili wybuchu Powstania Warszawskiego, odcięty od macierzystego oddziału, Krzysztof Baczyński dołączył do oddziału złożonego z ochotników, którymi dowodził podporucznik Lesław Kossowski „Lech”. Poległ 4 sierpnia 1944 roku w rejonie placu Teatralnego, na posterunku w pałacu Blanka. Odznaczono go pośmiertnie Medalem za Warszawę i Krzyżem Armii Krajowej.

O twórczości i życiu Baczyńskiego powstało kilka filmów, między innymi „Dzień czwarty”, w którym poetę zagrał Krzysztof Pieczyński, oraz obraz „Baczyński” w reżyserii Kordiana Piwowarskiego, z tytułową rolą Mateusza Kościukiewicza.

1 sierpnia na antenie Radia dla Ciebie

Dziś po wiadomościach o 15:00 prof. Jarosław Gajewski w swoim programie „O teatrze dla Ciebie” porozmawia z twórcami słuchowiska „Pora gniewu”. Gośćmi będą Aleksandra Głogowska, Marcin Nierubiec, Tadeusz Deszkiewicz i dr Tomasz Makowski.

Po emisji słuchowiska, po godzinie 18:00 „Piosenki Powstańcze” zaprezentuje i opowie o nich Michał Fogg, autor audycji „Retrofonia” w RDC. Po 19:00, Powstanie Warszawskie w muzyce filmowej. Na specjalne wydanie „Dźwięków muzyki” zaprasza Zuzanna Całka.

Dni Powstania Warszawskiego

Czwarty rok z rzędu zaprezentujemy cykl „Dni Powstania Warszawskiego”. To swoiste kalendarium zrywu, opowieść o tym, co działo się danego dnia 1944 roku. W tym roku opowieści o działaniach Powstańców oparte będą o obecny układ ulic, budynków i placów. Wskażemy miejsca, które są świadkami wydarzeń sprzed 77 lat, w murach których widać ślady po walkach. Cykl będzie składał się z kroniki prezentowanej na antenie oraz z materiałów multimedialnych publikowanych na rdc.pl.

Radia dla Ciebie można słuchać w Warszawie na 101 FM, w pasmach lokalnych oraz online na www.rdc.pl/rdcplayer.

Czytaj też:

„To będzie perełka”. Słuchowisko wg dramatu K. K. Baczyńskiego w RDC!