- To moment, by wspomnieć osoby, które nie przyglądały się biernie zagładzie europejskich Żydów - mówi zastępca prezesa IPN dr Mateusz Szpytma. - Które niemieckiemu, okupacyjnemu prawu pomagali prześladowanym, skazanym na zagładę Żydom. Wzięli ich pod swój dach, do swoich piwnic, domów. To dzień, w którym szczególnie pamiętamy także o tych, którzy stracili życie za ratowanie Żydów. Było ich około tysiąca - tłumaczy.

 
    
Wśród nich rodzina Wiktorii i Józefa Ulmów, którzy żyli w Markowej pod Łańcutem.

- Zginęła, została zamordowana właśnie 24 marca wraz ze swoimi nieletnimi dziećmi. Z szóstką dzieci, a także z ósemką ukrywanych Żydów. Był to straszny mord, wstrząsający - mówi Szpytma.

13 września 1995 roku małżeństwo Ulmów zostało pośmiertnie odznaczone medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

Obchody w Warszawie

Warszawskie obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów rozpoczną się o godz. 11.15 złożeniem kwiatów przy Skwerze Rodziny Wolskich, w miejscu, gdzie Polacy: Mieczysław Wolski i jego siostrzeniec Janusz zostali zamordowani przez Niemców za udzielenie schronienia Żydom.

Przed południem zaplanowano także odsłonięcie tablicy upamiętniającej ks. Michała Kubackiego i ks. Jana Stanka, którzy podczas II wojny pomagali osobom pochodzenia żydowskiego. Uroczystość rozpocznie się mszą św. w Bazylice Najświętszego Serca Jezusowego. Wydarzenie jest organizowane przez Radę i Zarząd Dzielnicy Praga Północ oraz stołeczny IPN.

Ks. Michał Kubacki SDB w latach 1933-1945 był wikarym Bazyliki Najświętszego Serca Jezusowego i kierownikiem tamtejszego Caritasu. Przez kilka miesięcy ukrywał w parafii ośmioletnią żydowską dziewczynkę Zosię, dla której znalazł rodzinę i Halinę Aszkenazy-Engelhard, uciekinierkę z transportu do obozu zagłady na Majdanku, której księża pomogli znaleźć pracę i kryjówki. W działaniach tych uczestniczył także ks. Jan Stanek SDB. W 1997 r. staraniem uratowanej Haliny Aszkenazy-Engelhard ks. Kubacki otrzymał Medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.

W południe we wszystkich trzydziestu miejscach na terenie Polski, w których staraniami Instytutu Pileckiego upamiętnieni zostali "Zawołani po imieniu", w obecności zebranej społeczności lokalnej i lokalnych inicjatyw społecznych, przedstawiciele samorządów złożą kwiaty i oddadzą cześć zamordowanym przez Niemców ofiarom.

Tego dnia również o godz. 12 w warszawskim Domu bez Kantów zostanie otwarta wystawa, podczas której rodzina państwa Kazaków z Brzózy Królewskiej przekaże Instytutowi Pileckiego medal i dyplom Sprawiedliwego wśród Narodów, którym Yad Vashem uhonorował ich przodków. W uroczystości wezmą udział przedstawiciele najwyższych władz państwowych, MKiDN, Episkopatu, ambasady Izraela, a także członkowie zespołu parlamentarnego ds. Zawołanych po imieniu i sejmowej Komisji Kultury.

O godz. 14 rodziny "Zawołanych po imieniu" zostały zaproszone na zwiedzanie Pałacu Prezydenckiego.

W stołecznym kościele Sióstr Wizytek o godzinie 17 celebrowana będzie uroczysta msza św. w intencji "Zawołanych po imieniu", pod przewodnictwem metropolity warszawskiego kard. Kazimierza Nycza.

Uroczystości organizowane przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wraz z Polskim Towarzystwem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata i Fundacją im. Rodziny Ulmów "SOAR" rozpocznie złożenie kwiatów przed tablicą upamiętniającą Polaków, którzy ratowali Żydów w czasie okupacji niemieckiej w latach 1939-1945, znajdującą się w kaplicy Matki Bożej Ostrobramskiej w Katedrze Polowej Wojska Polskiego. Następnie zostanie odprawiona msza św.

Później szef UdSKiOR złoży kwiaty przed tablicą "Upamiętniającą Polaków ratujących Żydów w latach 1939–1945" na wschodniej elewacji kościoła pw. Wszystkich Świętych na pl. Grzybowskim. Planowane jest też złożenie wiązanek przed płaskorzeźbą "Dusze Sprawiedliwych w ręku Boga" w kościele pw. św. Augustyna na Nowolipkach, przed pomnikiem "Ławeczka Karskiego" w al. Ireny Sendlerowej i pod pomnikiem Żegoty przy Muzeum Historii Żydów Polskich. Następnie delegacja uda się na ul. Hożą 53 i złoży kwiaty pod tablicą upamiętniającą matkę Matyldę Getter.

W piątkowe popołudnie w Klubie Dowództwa Garnizonu Warszawa odbędzie się koncert w ramach Festiwalu Psalmów Dawidowych pt. "Honorując Sprawiedliwych i Ocalonych", podczas którego artyści wykonają Psalmy Pokoju i Miłosierdzia. Odbędzie się również projekcja krótkiego filmu o rodzinie Ulmów. Planowane jest przemówienie m.in. Sprawiedliwej wśród Narodów Świata Anny Stupnickiej-Bando, szefa Urzędu ds. Kombatantów Jana Józefa Kasprzyka i kard. Kazimierza Nycza.

Czytaj też: „Mickiewicz na trzy głosy”. Koncert promujący płytę w Teatrze Wielkim-Operze Narodowej