Zapytaliśmy mieszkańców Warszawy, czego życzą nauczycielom i kim tak naprawdę jest dla nich nauczyciel.

- Życzymy wszystkiego najlepszego nauczycielom. Zawsze pogodnych dni, uśmiechu, słońca i dobrych uczniów - powiedziała jedna z zapytanych. - Chciałabym pogratulować wszystkim nauczycielom. Ich zawód jest bardzo ważny, a często niedoceniany - dodała druga.  - Życzę wszystkim nauczycielom spokoju od tych dzieci "latających" po korytarzach oraz odpoczynku, który został im zabrany przez powrót do szkół. Nauczyciel to osoba, która ma przekazać wiedzę młodym pokoleniom. Ważny aby miał powołanie i umiał porozumiewać się z młodzieżą - powiedział natomiast zapytany mężczyzna.

W Dniu Edukacji Narodowej sprawdziliśmy, co jeszcze jest ważne, by osiągnąć sukces pedagogiczny.

- Wyniki będą wtedy, jak uczeń polubi nauczyciela - mówi Agnieszka Hernik, nauczyciel matematyki z PSP nr 5 w Radomiu. - Moja recepta na sukces pedagogiczny jest taka, że najpierw sprawiam, by dzieci mnie polubiły - zdradza.

Ważne są również autentyczność i zaangażowanie. - Idealną receptą jest bycie autentycznym, empatycznym i wsłuchiwanie się w potrzeby młodych ludzi. Młodzież błyskawicznie wyczuwa brak autentyczności Ważne jest też bycie towarzyszem młodego człowieka w jego rozwoju - mówi Monika Mazur z Zespołu Szkół Technicznych w Radomiu.

Nowoczesna struktura oświaty

Komisja Edukacji Narodowej (pełna nazwa: Komisja nad Edukacją Młodzi Szlacheckiej Dozór Mająca) – była pierwszym na świecie ministerstwem oświaty i o wiele lat wyprzedziła podobne rozwiązania w innych państwach. Na wniosek króla Stanisława Augusta Poniatowskiego powołał ją 14 października 1773 r. Sejm Rozbiorowy.

Działała w latach 1773-1794. Stworzyła nowoczesną strukturę organizacyjną oświaty – od szkół elementarnych przez gimnazja aż do uczelni wyższych. Zaczęto nauczać w języku polskim. Reforma objęła programy nauczania, do których wprowadzono elementy nauk przyrodniczych, historii i geografii Polski, naukę języka ojczystego i wychowanie obywatelskie. Wprowadzono też elementy wychowania fizycznego.

Komisja uregulowała również podstawy prawne zawodu nauczycielskiego i stworzyła pierwsze szkoły kształcące pedagogów. Zdecydowano o utworzeniu seminariów nauczycielskich przy uniwersytetach.

Powołała też Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które zajęło się przygotowywaniem podręczników. Zamawiano je u wybitnych uczonych polskich i tłumaczono najlepsze opracowania zagraniczne. W sumie wydano 30 podręczników, z czego 17 publikacji miało charakter podręczników, 6 książek pomocniczych takich, jak słowniki, wypisy i tablice logarytmiczne. Część z nich, wydane po raz pierwszy, stworzyło polską terminologię naukową takich dziedzin, jak: fizyka, matematyka, chemia, logika i gramatyka.

Zreorganizowane zostały też akademie: krakowska i wileńska. Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, przemianowany na Szkołę Główną Koronną, stał się nowoczesną uczelnią. Wysoką rangę zdobył Uniwersytet Wileński. Przemianowany na Szkołę Główną Wielkiego Księstwa Litewskiego stał się ważnym ośrodkiem nauk przyrodniczych i astronomii. Komisja zamierzała też powołać Królewski Uniwersytet w Warszawie – jego zalążkiem była utworzona w 1789 r. Szkoła Anatomii i Chirurgii.

Kres działaniom Komisji Edukacji Narodowej położyła utrata niepodległości Polski, ale wiele wprowadzonych przez nią rozwiązań miało kontynuację.

Dzień Edukacji Narodowej w miejsce Dnia Nauczyciela

Dzień Edukacji Narodowej wprowadzono w 1982 r. w miejsce obchodzonego wcześniej Dnia Nauczyciela.

W artykule 74 ustawy Karta nauczyciela zapisano: "W dniu rocznicy utworzenia Komisji Edukacji Narodowej, 14 października każdego roku, obchodzony będzie Dzień Edukacji Narodowej. Dzień ten uznaje się za święto wszystkich pracowników oświaty i jest wolny od zajęć lekcyjnych".

Dzień Edukacji Narodowej jest okazją do nagradzania wyróżniających się dla niej nauczycieli i pracowników niepedagogicznych. W tym dniu lub w dniach blisko tej daty wręczane są nauczycielom krzyże zasługi, medale Komisji Edukacji Narodowej (najwyższe odznaczenie przyznawane przez ministra edukacji narodowej) i nagrody za osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze. Przy okazji Dnia Edukacji Narodowej uroczyście nadawane są też honorowe tytuły profesora oświaty.

Idea obchodzenia w Polsce specjalnego święta nauczycieli sięga 1957 r. Wówczas, podczas Światowej Konferencji Nauczycielskiej w Warszawie, zaproponowano, aby 20 listopada stał się Międzynarodowym Dniem Karty Nauczyciela. Ostatecznie zwyciężyła propozycja uczczenia rocznicy powołania Komisji Edukacji Narodowej. Uchwalona w 1972 r. ustawa Karta praw i obowiązków nauczyciela wprowadziła Dzień Nauczyciela obchodzony właśnie 14 października.

Światowy Dzień Nauczyciela

W różnych krajach nauczyciele obchodzą swoje święto w różnych dniach. Przykładowo na Tajwanie obchodzone jest ono 28 września w dniu urodzin Konfucjusza, a w Czechach i na Słowacji – 28 marca, czyli w dniu urodzin Jana Amosa Komeńskiego – XVII-wiecznego pedagoga, filozofa, reformatora i myśliciela protestanckiego, twórcy i propagatora jednolitego systemu powszechnego nauczania, który zalecał objęcie nauczaniem wszystkich, bez względu na płeć i pochodzenie społeczne.

Niezależnie od tego 5 października obchodzony jest Światowy Dzień Nauczyciela (World Teacher's Day). Międzynarodowe święto zostało proklamowane przez UNESCO w 1994 r. Upamiętnia ono rocznicę podpisania 5 października w 1966 r. przez UNESCO i Światową Organizację Pracy "Rekomendacji w sprawie statusu nauczycieli". Rekomendacja jest podstawowym dokumentem określającym zakres praw i obowiązków nauczycieli.

W Polsce Światowy Dzień Nauczyciela obchodzony jest głównie przez nauczycieli akademickich, którzy uważają go za swoje święto.

Nauczyciele z Mazowsza w statystykach

W 2020 r. w mazowieckiej edukacji zatrudnionych było 186 tys. osób, z czego prawie połowa (47 proc.) pracowała w Warszawie.

- W kadrze nauczycielskiej szkół z województwa mazowieckiego dominowały kobiety (84 proc.), na wyższych uczelniach liczebna przewaga była po stronie mężczyzn (56 proc.) – zauważył rzecznik Mazowieckiego Ośrodka Badań Regionalnych Marc.in Kałuski.

W przedszkolach, szkołach podstawowych, średnich oraz policealnych w całym woj. mazowieckim pracowało w 2020 r. 79,5 tys. nauczycieli. Na uczelniach wyższych było ich 16,9 tys.

41,5 tys. nauczycieli było pracownikami szkół podstawowych, a blisko 19 tys. osób – placówek wychowania przedszkolnego. 9,7 tys. osób to nauczyciele liceów ogólnokształcących na Mazowszu, 6,7 tys. – techników, ponad 2 tys. – szkół branżowych I i II stopnia i 463 – szkół policealnych.

W samej Warszawie, w szkołach podstawowych i średnich, placówkach wychowania przedszkolnego i szkołach policealnych pracowało w 2020 r. 28,6 tys. nauczycieli; na uczelniach wyższych było ich 15,6 tys.

Najwięcej nauczycieli - ponad 13 tys. - było zatrudnionych w warszawskich szkołach podstawowych.

Z danych Urzędu Statystycznego w Warszawie wynika, że przeciętne miesięczne wynagrodzenie w edukacji w 2020 r. wynosiło na Mazowszu ponad 5,5 tys. zł, w Warszawie pensja pracowników oświaty była nieco wyższa – wynosiła blisko 6 tys. zł.