O wszczęcie postępowania w sprawie wpisania osiedla Muranów Południowy do rejestru zabytków wnioskowały organizacje i liczne osoby prywatne.

Prof. Jakub Lewicki uznał, że jest to znakomita inicjatywa, a osiedle zasługuje na wszczęcie postępowania o wpis do rejestru. – Złożone przez społeczników dokumenty, w tym przez fundację „Jeden Muranów” nie były kompletne, dlatego też postepowanie zostało wszczęte przez organ z urzędu. Do momentu wszczęcia postępowania dokumenty nie zostały uzupełnione. MWKZ chciałby chronić zabytki Muranowa, dlatego też organ zwrócił się wcześniej z pisemnym zapytaniem do wszystkich wnioskodawców o wskazanie zagrożeń dla tego terenu – wyjaśnił konserwator.

Lewicki zaznaczył, że obecnie Muranów znajduje się w gminnej ewidencji zabytków, co oznacza, że większe prace remontowe i budowlane (działania w obrębie zabytku, opierając się na zapisach Ustawy Prawo budowlane) i tak muszą uzyskać wcześniej zgodę konserwatora zabytków.

– Do czasu zakończenia procedury wpisu do rejestru osiedle będzie pod tzw. ochroną tymczasową, czyli nie będzie możliwości uzgadniania żadnych prowadzonych na tym terenie prac. W przypadku wpisu zespołu budowlanego Muranowa, a więc dokonania wpisu obszarowego chronione byłyby wskazane przestrzenie między budynkami, tj. rozplanowanie określonych placów i ulic, wielkości placów, a także gabaryty, skala budynków – dodał.

Konserwator zaznaczył, że postępowanie określi zakres ochrony tego terenu. Już wcześniej MWKZ wystąpił do Narodowego Instytutu Dziedzictwa o specjalistyczną opinię określającą najbardziej właściwą formę ochrony osiedla Muranów Południowy.

Zabytkowy Muranów

Osiedle zostało zaprojektowane w 1948 r. przez architekta Bohdana Lacherta wraz z zespołem i zrealizowane w latach 1949–1956. Obszar nowo projektowanego osiedla obejmował 57 ha i miał w pełni zaspokoić potrzeby życiowe przyszłych lokatorów. Na jego terenie miały się znajdować trzy szkoły, osiem przedszkoli, pięć żłobków, jedna przychodnia i siedemdziesiąt osiem lokali handlowo-usługowych.

– Budowane na gruzach getta osiedle miało w zamyśle architekta stanowić pomnik przedwojennej dzielnicy skazanej na zagładę i jednocześnie stać się symbolem jej odrodzenia i – w związku z tym – zwycięstwa. W ówczesnej narracji społecznej podkreślano symbolikę aktu budowania w miejscu, gdzie kilka lat wcześniej – podczas likwidacji getta – burzono całe kwartały zabudowy i tworzono nowe życie na dawnych gruzach. Symbolika nie ograniczała się do samego procesu budowania nowego na starym. Nowe budynki były wznoszone z pustaków ze zmielonego miejscowego gruzu i betonu, a więc stare budynki odrodziły się nie tylko w sposób symboliczny, ale również materialny – wyjaśnił konserwator.

W założeniu osiedle projektowane jako modernistyczne, zyskało jednak typowe dla obowiązującego w tamtym okresie socrealizmu elementy takie jak podcienia, łuki triumfalne, kolumny i półkolumny.

– Modernistyczny duch założenia uwzględniony jednak został przy projektowaniu rozmieszczenia poszczególnych domów, w którym uwzględniono aspekt ludzkiej skali i wprowadzeniu terenów zielonych. Od pozostałych osiedlowych realizacji tamtego okresu (Mariensztat, Młynów, Mirów, Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa) Muranów różnił się także wprowadzoną małą architekturą: zewnętrznymi schodami, tarasami, fontannami, którym sprzyjała również forma pagórkowatych gruzowisk – dodał Lewicki.

Teren Muranowa Południowego nie ma obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Plan jest w trakcie uzgodnień.

Czytaj też: Burmistrz Woli apeluje o więcej patroli na Odolanach. „Policja rozkłada ręce”