Krzysztof Kamil Baczyński, decyzją Sejmu, jest patronem roku 2021. 22 stycznia minęła setna rocznica urodzin jednego z najwybitniejszych polskich poetów, przedstawiciela pokolenia Kolumbów, uczestnika Powstania Warszawskiego. Z tej okazji, Radio dla Ciebie jako pierwsze podjęło się realizacji radiowej adaptacji jedynego, niedokończonego dramatu poety. Premiera słuchowiska "Pora gniewu" w reżyserii Dyrektor Literackiej RDC Aleksandry Głogowskiej miała miejsce na naszej antenie 1 sierpnia o godzinie 17:05.


- Poszukując ciekawej formy upamiętnienia, trafiliśmy na rękopis, który znajduje się w Bibliotece Narodowej. Z rękopisu został przepisany scenariusz - postanowiliśmy go wydać, nadać temu odpowiedni rozgłos - mówił Prezes Polskiego Radia RDC Tadeusz Deszkiewicz.

W rolach głównych usłyszeliśmy Danutę Stenkę i Piotr Fronczewskiego. - Do realizacji, autorka adaptacji, Aleksandra Głogowska, zaprosiła wybitnych aktorów - dodał Deszkiewicz.

"Pora gniewu" to prawdziwy unikat w historii Teatru Polskiego Radia. Utwór powstawał od 1942 roku. Był inspirowany dziełami Cypriana Kamila Norwida. Głównymi bohaterami są Jan i Piotr – odmiennie patrzący na kwestię udziału w wydarzeniach historycznych. Pierwszy z nich, poeta, z rezerwą odnosi się do formułowanej przez drugiego uwznioślenia czynu i siły. Na pogłoski o zbliżającej się wojnie reaguje niechętnie, ironicznie kwitując militarystyczne i aktywistyczne hasła. Piotr z kolei widzi w Janie pięknoducha, który nie jest zdolny pojąć roli mocy w życiu.

Poniżej fragment.

Jedyny dramat poety

To jest jedyny dramat Baczyńskiego powstały w samym środku wojny - mówiła Dyrektor Literacka RDC Aleksandra Głogowska. - Dramat jest niedokończony, wiemy, że Baczyński nad nim pracował. To też dramat profetyczny (...) Są w nim momenty magiczne - podkreśliła autorka adaptacji.

Sztuka przez 80 lat przeleżała w zapomnieniu w Bibliotece Narodowej w Warszawie. - Żyjemy w przekonaniu, że wszystkie teksty są już odkryte i że wszystkie znamy. To nie jest prawda - wyjaśnił dyrektor BN, dr Tomasz Makowski. - Musimy mieć tę pokorę, że wiele tekstów ważnych, potrzebnych, dopiero odkrywamy - dodał.

Muzyka w słuchowisku jest zgodna z didaskaliami. - Tak sobie życzył sam Krzysztof Kamil Baczyński, wskazując utwory, które powinny się tu znaleźć - podkreślił Tadeusz Deszkiewicz.

Słyszymy zarówno utwory Fryderyka Chopina, jak i pieśni z tekstami samego poety. - Starałem się być krok przed poezją Baczyńskiego - mówił autor muzyki Marcin Nierubiec.

Radiowy spektakl został wydany na płytach CD. Powtórka 2 października, w rocznicę kapitulacji Powstania Warszawskiego, w "Wieczorze literackim" RDC. Zapraszamy od godziny 20:05!

Jan Bugaj


Krzysztof Kamil Baczyński urodził się 22 stycznia 1921 roku w Warszawie. Wiersze zaczął pisać już jako uczeń warszawskiego gimnazjum im. Stefana Batorego, które ukończył w 1939 roku. W jego klasie uczyli się też późniejsi żołnierze warszawskich Grup Szturmowych: Tadeusz „Zośka” Zawadzki i Jan „Rudy” Bytnar.

W 1943 roku studiował polonistykę na tajnych kompletach. W tym samym roku wstąpił do Harcerskich Grup Szturmowych i ukończył konspiracyjną Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola” . Uczestniczył między innymi w akcji wykolejenia pociągu niemieckiego na odcinku Tłuszcz-Urle w kwietniu 1944 roku. Najpierw miał przydział do harcerskiego batalionu AK „Zośka”, potem do „Parasola”. Był kierownikiem działu poezji miesięcznika społeczno-literackiego „Droga”, ukazującego się od grudnia 1943 roku do kwietnia 1944. W 1940 roku poeta opublikował konspiracyjny tomik „Zamknięty echem” i „Dwie miłości”, następnie między innymi „Wiersze wybrane” i „Arkusz poetycki Nr 1”. Pośmiertnie wydano jego tomik „Śpiew z pożogi”. W rękopisach zachował się cały dorobek Baczyńskiego, liczący kilkaset wierszy i poematów, kilkadziesiąt opowiadań i fragmentów prozatorskich oraz dramat opublikowany w „Utworach zebranych”.

W chwili wybuchu Powstania Warszawskiego, odcięty od macierzystego oddziału, Krzysztof Baczyński dołączył do oddziału złożonego z ochotników, którymi dowodził podporucznik Lesław Kossowski „Lech”. Poległ 4 sierpnia 1944 roku w rejonie placu Teatralnego, na posterunku w pałacu Blanka. Odznaczono go pośmiertnie Medalem za Warszawę i Krzyżem Armii Krajowej.

O twórczości i życiu Baczyńskiego powstało kilka filmów, między innymi „Dzień czwarty”, w którym poetę zagrał Krzysztof Pieczyński, oraz obraz „Baczyński” w reżyserii Kordiana Piwowarskiego, z tytułową rolą Mateusza Kościukiewicza.

Radia dla Ciebie można słuchać w Warszawie na 101 FM, w pasmach lokalnych oraz online na www.rdc.pl/rdcplayer.