Na Zamku Królewskim w Warszawie po raz pierwszy dla zwiedzających wystawiony zostanie „Portret młodzieńca” Tycjana.

– To portret namalowany przez artystę jeszcze w początkach jego kariery, pomiędzy 1515 a 1530 rokiem. Przedstawia młodego człowieka w białej koszuli, ciemnej szacie i berecie. Obraz jest bardzo widowiskowy i znakomicie wpisujący się w tycjanowską manierę i styl malowania. Dzieło zostało nam użyczone na podstawie umowy depozytowej zawartej z prywatnym właścicielem z Europy. Będziemy je prezentować przez najbliższe miesiące, do początku 2024 roku – powiedział dyrektor Zamku Królewskiego prof. Wojciech Fałkowski.

Włoscy malarze w polskich muzeach

Obrazy autorstwa jednego z najwybitniejszych malarzy włoskich XVI wieku rzadko są udostępniane w Polsce. W 1998 r. Muzeum Czartoryskich w Krakowie zaprezentowało pochodzącą ze zbiorów florenckiej Galerii Uffizi „Wenus z Urbino” Tycjana.

We wrześniu 2011 r. Ambasada Włoch zorganizowała specjalny pokaz tycjanowskiego „Portretu mężczyzny (Tommaso Mosti)” z 1526 r. Dzieło wystawione na Zamku Królewskim zostało użyczone przez Galerię Palatina z Florencji. Od 2022 r. w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu znajduje się „Alegoria miłości” Tycjana, uznawany za wariant datowanej na lata 1530–40 „Alegorii miłości małżeńskiej” z Luwru.

„Portret młodzieńca” w Warszawie

– Przez lata „Portret młodzieńca” część historyków sztuki opisywało jako „pochodzący z kręgu Tycjana” i podważali autorstwo samego mistrza. Dziś wiemy już ponad wszelką wątpliwość, że obraz wyszedł spod pędzla Tycjana. 6 października na Zamku Królewskim odbędzie się specjalna sesja Międzynarodowego Komitetu Tycjanowskiego, który jest najwyższym autorytetem w kwestii ustalania i potwierdzania autorstwa dzieł Tycjana. Na jego czele stoi prof. Bernard Jan Hendrik Aikema, jest także dwóch konserwatorów, którzy przeprowadzali konserwację tego dzieła we Włoszech – wyjaśnił prof. Fałkowski.

Podkreślił, że sesja będzie poświęcona technice malarskiej Tycjana we wczesnym okresie jego twórczości.

– Opinia ekspertów międzynarodowego komitetu jest jednomyślna – to z pewnością obraz autorstwa Tycjana i podczas sesji oficjalnie potwierdzą ten fakt. Cieszę się, że to wybitne dzieło sztuki wkrótce będzie udostępnione zwiedzającym Zamek – dodał.

Tycjan – oficjalny malarz republiki weneckiej

Tycjan, właśc. Tiziano Vecelli urodził się w Pieve di Cadore (ob. prowincja Belluno) pomiędzy 1488 a 1490 rokiem w zamożnej rodziny szlacheckiej. Wraz z bratem Francesco pierwsze doświadczenie zdobywał w warsztacie Sebastiana Zuccato.

Był także uczniem Gentile i Giovanniego Bellinich, współpracował z Giorgio Barbarellim da Castelfranco znanym jako Giorgione. W 1508 r. wspólnie tworzyli freski na elewacji weneckiego pałacu Fondaco dei Tedeschi.

Choć Giorgione wywarł na niego duży wpływ, „Tycjan przezwyciężył w swoim malarstwie Giorgiona (…) potrzebna była wielka odwaga, by zerwać z manierą cieszącą się niezwykłą popularnością” – ocenił brytyjski historyk sztuki Michael Levey w książce „Od Giotta do Cézanne'a. Zarys historii malarstwa zachodnioeuropejskiego”.

Po śmierci Giovanni Belliniego w listopadzie 1516 r. Tycjan został oficjalnym malarzem republiki weneckiej i funkcję tą pełnił przez kilkadziesiąt lat.

Do najbardziej znanych wczesnych jego prac należą m.in. „Święty Piotr z papieżem Aleksandrem VI i biskupem Jacopem Pesaro” (1510), „Św. Marek w otoczeniu św. Kosmy, Damiana, Rocha i Sebastiana” (1511), „Koncert” (ok. 1511–12), „Młoda kobieta podczas toalety” (1515) – wystawiana w paryskim Luwrze. A także: „Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny” (1518), „Bachanalia” (ok. 1520) i „Madonna rodziny Pesaro” (ok. 1529).

Na zamówienie księcia Ferrary, Alfonsa I d’Este namalował „Grosz czynszowy” (ok. 1515). Na zamówienie tego samego mecenasa Tycjan tworzył obrazy nawiązujące do tematyki mitologicznej m.in. „Kult Wenus”. Dla weneckiej bazyliki franciszkanów Santa Maria Gloriosa dei Frari Tycjan stworzył obraz zdobiący główny ołtarz świątyni – „Assuntę” – uznawany za jedną z najwybitniejszych prac artysty.

Tycjan zmarł 27 sierpnia 1576 r. podczas epidemii dżumy, która spustoszyła Wenecję. Pochowano go w bazylice Santa Maria Gloriosa dei Frari.

Czytaj też: Obraz „Portret starszego mężczyzny w peruce, z laską” wrócił do Muzeum Narodowego