Rykowisko to okres godowy jelenia szlachetnego. Odbywa się ono mniej więcej od połowy września i trwa około miesiąca. Jego początek, przebieg i zakończenie determinują jednak warunki atmosferyczne. Jelenie swoje gody odbywają już nie tylko w głębi lasu, ale również na łąkach i w miejscach zbliżonych do domostw ludzkich. Wiąże się to z wysoką liczebnością turystów, przebywających w lesie, a więc niekiedy zakłócających spokój zwierzynie, ale też populacja jeleni stale wzrasta. Niezależnie od zmian, którymi świadkami jesteśmy, nadal, od pokoleń rykowisko uważane jest za misterium, zjawisko przepiękne, za obserwowaniem którego tęsknią zarówno myśliwi, jak i miłośnicy przyrody. Jest też ono przedmiotem licznej literatury oraz lubianym tematem przez malarzy.

O okresie godowym jeleni, czyli rykowisku w programie mówili: Tomasz Karwowski, podleśniczy leśnictwa Dobryń oraz Artur Soszyński, starszy specjalista Służby Leśnej w Nadleśnictwie Chotyłów.

TĘSKNOTA

Do gór ja tęsknię i ryku jelenia,

Który wśród borów potężnie rozbrzmiewa,

Kędyś u szczytów tam Hołowaczewa,

A cisza nocy ryk ten rozprzestrzenia.

Ledwo powstrzymać mogę serca drżenia,

I szał rozkoszy mą duszę owiewa,

Kiedy wśród boru potężnie rozbrzmiewa

Donośny, pełny, groźny ryk jelenia.

(Cezary Czarkowski-Golejewski, Dublany, 16, czerwca 1906)

Dnia 22 września na terenie Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Zalutyniu odbędzie się Dzień Otwarty Nadleśnictwa Chotyłów. Spotkanie miłośników lasów (w tym dzieci z Ośrodka) z leśnikami zostanie zorganizowane właśnie przy Ośrodku ze względu na to, że siedziba Nadleśnictwa jest remontowana, a teren wokół niej obecnie jest de facto placem budowy.
Siedziba Nadleśnictwa została wybudowana w 1923 roku dla zaledwie kilku pracowników wówczas w nim pracujących i mimo ciasnoty, funkcjonowała do lat bieżących. W tej chwili zabytkowy budynek (będący w rejestrze zabytków) jest poddawany renowacji, a obok niego dobudowano nową, nowoczesną siedzibę. Całość jest wkomponowana w krajobraz, m.in. przez użycie szkła, w którym pięknie odbija się leśna roślinność, co daje wrażenie przebywania w lesie już przy samym budynku biura. Oba budynki (stary i nowy) są prawie gotowe.
O przebiegu planowanego Dnia Otwartego, o rozbudowie siedziby biura, jak też o historii budowy starego - zabytkowego budynku, w programie mówili: Piotr Musiał, nadleśniczy Nadleśnictwa Chotyłów oraz Artur Soszyński, starszy specjalista Służby Leśnej w Nadleśnictwie Chotyłów.

Mimo pewnej wilgotności, a lasach jest jednak jeszcze sucho i na razie grzybów jest mało. Niemniej, gdy spadnie deszcz, a temperatura będzie odpowiednia, grzybów przybędzie. Jak szukać tych darów runa leśnego, jak przygotować się na grzybobranie i jak zachować się w czasie wyjazdu na grzyby w lesie - o tym w programie opowiadał Tomasz Karwowski, podleśniczy w Leśnictwie Dobryń w Nadleśnictwie Chotyłów. 

Dnia 10 września w ogrodzie edukacyjnym opodal budynku Nadleśnictwa w Radzyniu Podlaskim, odbędzie się tzw. dzień otwarty Nadleśnictwa radzyńskiego. Leśnicy opowiedzą o swojej pracy, także tym uczestnikom, którzy być może chcieliby w przyszłości związać się z tym zawodem, ale również odpowiedzą na trudne pytania i wyjaśnią niełatwe kwestie. Przede wszystkim jednak pokażą to, co mają najlepszego: np. dorodne sadzonki ze szkółki leśnej, nowoczesny sprzęt do pracy (ostatnio furorę robią drony w służbie Lasów Państwowych). A ponadto, jak zawsze będą zachęcali do odwiedzania różnych miejsc na obszarze Nadleśnictwa, które zachwycają pięknem przyrody, ale i stanowią pamiątki przeszłości regionu radzyńskiego i parczewskiego. Sam ogród edukacyjny powstał w 2019 roku na obrzeżach miasta i stanowi interesujące oraz praktyczne połączenie elementów przyrody z infrastrukturą edukacyjną. Jest tam mini muzeum oraz salka konferencyjna, w których młodzież i turyści mogą poznać lasy, nie martwiąc się o zmoczenie głów np. podczas deszczu. Sala ma też urządzenia multimedialne, ułatwiające przekaż ciekawych treści, filmów czy fotografii. 

O przebiegu dnia otwartego oraz o licznych atrakcjach przyrodniczych omawianego terenu, w programie mówił Leszek Gajuś, nadleśniczy Nadleśnictwa Radzyń Podlaski.

Fot. 

1. Wiata, a w niej sala edukacyjna; fot. M. Kołodziejczyk

2. Część ścieżki przyrodniczej w leśnictwie Czarny Las; fot. P. Łoś/RDC

3. Kładka i wieża widokowa w leśnictwie Czarny Las; fot. P. Łoś/RDC

4. Naturalna wymiana pokoleń i obumieranie drzew, świadomie pozostawionych do naturalnego rozkładu - leśnictwo Czarny Las; fot. P. Łoś/RDC

5. Wiata z kominkiem i salą edukacyjną - fragment ogrodu edukacyjnego przy Nadleśnictwie Radzyń Podlaski; fot. P. Łoś/RDC

6. Kaplica w leśnictwie Turów, miejsce kultu religijnego i pamięci historycznej; fot. P. Łoś/RDC

7. Ołtarz kaplicy w Turowie; fot. P. Łoś/RDC

8. Sala edukacyjna z dioramą, przedstawiającą fragment lasu; fot. M. Kołodziejczyk

9. Gość programu, Leszek Gajuś, nadleśniczy Nadleśnictwa Radzyń Podlaski; fot. M. Kołodziejczyk 

Zaczęło się od pradziadka, Aleksandra Botwiny, który w lasach dóbr ziemskich Seweryna ks. Czetwertyńskiego był gajowym. Dziadek z kolei, choć nie pracował w lasach, był zamiłowanym myśliwym. Obie te tradycje rodzinne połączył w swoim życiu zawodowym i również pasji, Bartłomiej Krawiec, leśniczy w Ośrodku Hodowli Zwierzyny (OHZ) w Suchowoli w Nadleśnictwie Radzyń Podlaski. Gość programu, aby opowiedzieć rodzinno-myśliwsko-leśną historię, posłużył się drewnianą skrzyneczką, skrywającą w sobie zarówno stare fotografie, jak i inne pamiątki rodzinne, odziedziczone po dziadkach. 

W okresie okupacji hitlerowskiej leśnicy jako służba mundurowa, zostali podporządkowani Niemcom. Jako grupa zawodowa, szczególnie na poziomie leśniczych i stanowisk wyższych, należeli do polskiej inteligencji. Byli więc okupantowi potrzebni, ale też stanowili dla niego zagrożenie. Z kolei, część społeczeństwa polskiego mogła uważać leśników za kolaborantów z racji zatrudnienia i podległości służbowej, a tymczasem od samego początku napaści obu najeźdźców, leśnicy rozpoczęli współpracę z polskim Podziemiem, ponosząc ofiary w identycznym zakresie, tak jak inni. Niemal każda leśniczówka (zarówno w lasach prywatnych, jak i państwowych) była zapleczem dla osób ukrywających się z tytułu konspiracji, dla uciekinierów z obozów pracy czy zagłady oraz dla niektórych grup zbiegów z więzień. Ponadto, leśnicy pomagali również w ukrywaniu się Żydom.

W przypadku lasów radzyńskich, już w 1941 roku leśnicy i gajowi, Tadeusz Zdanowicz, Jan Kaluch i Roman Kędzierski, zostali najpierw aresztowani, a potem osadzeni w obozach koncentracyjnych, gdzie zmarli. Na przykład, Jan Kaluch (1906-1941), gajowy w lasach Czetwertyńskich, najpewniej zaangażowany w konspirację AK, został aresztowany 21.3.1941 r. w Suchowoli, gdzie mieszkał i pracował, podczas masowych aresztowań przeprowadzonych przez gestapo w środowiskach inteligenckich i patriotycznych. Umieszczony w KL Auschwitz, gdzie zginął 31 grudnia 1941 [źródło: „Księga pamięci leśników deportowanych do KL Auschwitz w latach 1940–1944, Oświęcim 2020, s. 169].

Ci, jak i wielu innych, mieli powiązania lub wprost byli zaprzysiężeni w Armii Krajowej, tudzież w innych formacjach konspiracyjnych polskiego Podziemia.

Znana współcześnie leśniczówka w Suchowoli (obecnie Ośrodek Hodowli Zwierzyny w Nadleśnictwie Radzyń Podlaski), w czasie okupacji stanowiła schronienie dla partyzantów i Żydów, co z pokolenia na pokolenie przekazane zostało w tradycji rodzinnej leśników. Właścicielem Suchowoli, a więc i tej leśniczówki, był ziemianin Seweryn ks. Światopełk-Czetwertyński (1873-1945), znany przedwojenny polityk opcji narodowej, wicemarszałek Sejmu II RP, działacz społeczny i gospodarczy, właściciel – oprócz majątków ziemskich – Hotelu Europejskiego w Warszawie. Aresztowania w roku 1941 objęły również ziemian, w tym grupę właścicieli, krewnych i osób ukrywanych z majątku Milanów (Leśnictwo Czarny Las): Czetwertyńskich i Żółtowskich. Z tej grupy Andrzej Pius Żółtowski nie przeżył, zginął w obozie w Auschwitz w tym samym, 1941 roku. Seweryn Czetwertyński (którego zięć Adam Remigiusz hr. Grocholski ps. Brochwicz na Lubelszczyźnie był dowódcą jednego z pierwszych oddziałów konspiracyjnych w kraju, jeszcze przed klęską Września 1939 r.) miał wyrok śmierci, więziony był najpierw na Zamku w Lublinie, a w wyniku pomocy prawdopodobnie dworu włoskiego, wyrok ten został mu zamieniony na zesłanie do obozu koncentracyjnego. Przeżył, ale w wyniku wycieńczenia po pobytach w Auschwitz i Buchenwaldzie, zmarł w szpitalu w Edynburgu w 1945 roku. Jako właściciel dużych obszarów leśnych, należy też do ofiar II wojny św. w tej grupie zawodowej.

O historii wojennej, ale i strukturze organizacyjnej (w sensie historycznym) Nadleśnictwa Radzyń Podlaski, w programie mówili: Sławomir Prokurat, starszy specjalista Służby Leśnej oraz Bartłomiej Krawiec, leśniczy w Ośrodku Hodowli Zwierzyny (OHZ) w Suchowoli w Nadleśnictwie Radzyń Podlaski.

Bezzałogowe obiekty latające, jakimi są drony coraz częściej służą leśnikom. Wykorzystują je oni do wielu zadań, począwszy od robienia zdjęć do map telemetrycznych, poprzez liczenie strat łowieckich i inwentaryzację ilościową zwierzyny, a na pomocy zagubionym w lesie turystom skończywszy. Drony przyspieszają wykonywanie niektórych czynności oraz pozwalają dotrzeć tam, gdzie człowiek miałby wielkie trudności z wejściem, np. na obszary bagienne.
O tym, czym są, jak działają oraz jak służą leśnikom drony, na przykładzie Nadleśnictwa Radzyń Podlaski, w programie opowiadali jego pracownicy: Hubert Piróg, inżynier nadzoru oraz Tomasz Mirosław, starszy specjalista Służby Leśnej.

O projekcie, w ramach którego w Lasach Państwowych odtwarzane są barcie pszczele, w programie mówili: Mirosław Kasperczuk, pszczelarz i Witold Zakościelny, nadleśniczy Nadleśnictwa Parczew.

O tym, jak zwierzęta leśne (zwłaszcza zwierzyna płowa) żyją w okresie lata, czy latem prowadzone są polowania - mówili w programie: Ryszard Tokarzewski, leśniczy Leśnictwa Turno, Andrzej Wołkowicz, inżynier nadzoru i Witold Zakościelny, nadleśniczy Nadleśnictwa Parczew.

Aby z wędrowania po lesie mieć przyjemność, trzeba się nieco przygotować. I nie chodzi tu tylko o odpowiedni ubiór czy obuwie, ale o logistykę, a wcześniej podjęcie decyzji - co i gdzie chcemy zobaczyć. Oprócz tradycyjnej rozmowy z leśniczym lub map i folderów informacyjnych w formie papierowej, warto poznać też najnowsze techniki zdobywania informacji o ofercie Lasów Państwowych poprzez Internet. Na stronach nadleśnictw, ale i w innych miejscach możemy znaleźć bardzo dokładne informacje, począwszy od przyrodniczych, gospodarczych po historyczne. We wszystkim pomoże nam np. portal "Czas w las" [www.czaswlas.pl], o czym przekonuje, podając konkretne przykłady i instrukcje Jowita Czaja, specjalista Służby Leśnej w Nadleśnictwie Parczew. Przy okazji, warto zapamiętać niektóre nazwy z tego obszaru, jak np. Bobrówka, Jezioro Obradowskie, Sosnowica - bo są to tereny atrakcyjne pod wieloma względami i wyśmienite na letni lub choćby weekendowy odpowczynek na łonie natury.