O swoich podróżach po Polsce, w tym po Mazowszu, śladami bohaterów swoich książek, w programie opowiadała Magdalena Jastrzębska, pisarka historyczna z Dąbrowy Górniczej. 

Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Miasto Ogród Sadyba, dzięki dofinansowaniu przez Miasto Stołeczne Warszawa Dzielnica Mokotów, rozpoczęło realizację nowego projektu w formie warsztatów pod hasłem "Sadybiańskie Hygge". W jego ramach odbędzie się 25 warsztatów: z fotografii analogowej (prowadzenie Cezary Tkaczyk i Łukasz Sakowski),  z wycinakami (prowadzenie Katarzyna Szczepaniak z Akademii Znajomych), z robienia kwiatów i pająków z bibuły (prowadzenie Maria Agata Gronek) i florystycznych (prowadzenie Agnieszka Heidrich).

Warsztaty odbywają się w Międzypokoleniowym Miejscu Spotkań (Plac Ormiański, pawilon) w czwartki oraz czasem w niedziele do listopada 2024.

O tym i innych działaniach społecznych na Sadybie, w programie mówiła pomysłodawczyni i realizatorka projektu, Aleksandra Karkowska, wiceprezes Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Miasto Ogród Sadyba.

Z wykształcenia pierwszego jest pielęgniarką, potem jednak ukończyła również studia artystyczne. Pracowała jako pielęgniarka, przechodząc - w ramach swego zawodu - do pracy penitencjarnej. W niej zajęła się resocjalizacją więźniów poprzez sztukę. Bowiem jej druga pasją, równorzędną z oddaniem drugiemu człowiekowi jako pielęgniarka, była i jest twórczość plastyczna, malarstwo, ale bardziej rzeźba. W swoim rodzinnym Żukowie koło Włodawy utworzyła pracownię, która jest nie tylko miejsce pracy artystycznej, ale też ostoją dla licznej rodziny i przyjaciół, których z lubością przyjmuje. Ponadto, swoje przemyślenia, doświadczenia życiowe i artystyczne utrwala w formie poezji, pisząc wiersze refleksyjne, pełne ciepła, ale i przedstawiając w nich świat, którego jest częścią. Jej największą radością są jednak dzieci i wnuki, które dokładnie w dniu urodzin zgromadziły się w Warszawie, aby złożyć życzenia. Miejsce też jest szczególne, bo uroczystość odbyła się w "Kuźni Golfa", prowadzonej przez jej syna, Emila Wójcika i synową Elżbietę Grendecką. Sama jubilatka również lubi zagrać w golfa. W programie jednak mówi o swoim życiu artystycznym i wartościach, które są ważne, a które pozwoliły artystce przejść przez dotychczasowe życie. Życząc wielu sukcesów na wszystkich polach aktywności, zapraszamy na spotkanie z p. Władysławą Wójcik. 

O Domu nad Łąkami, czyli położonym na wydmach domu letniskowym (a niekiedy całorocznym) rodziny Nałkowskich w Wołominie, mówiła Agata Sobczak, dyr. Muzeum Zofii i Wacława Nałkowskich w Wołominie.

O przeprowadzonej kilkanaście lat temu inwentaryzacji dworów i pałaców, dawniej będących we władaniu polskich rodzin ziemiańskich na ziemiach I Rzeczypospolitej, w programie mówił prof. dr hab. Michał Kurzej z Uniwersytetu Jagiellońskiego (Wydział Historii Sztuki), zaś o położonym zawsze w granicach polskich, na pogranicza Podkarpacia i Lubelszczyzny, pałacu Łosiów, mówił prof. dr hab. Henryk Gmiterek, emerytowany naukowiec z UMCS w Lublinie, badacz dziejów Narola.

O różnicach między dworami mazowieckimi a położonymi na dawnych Kresach I Rzeczypospolitej, w kontekście konferencji naukowej nt. fenomenu dworów (najpierw stanic) na Kresach, w programie mówił inicjator konferencji, prof. dr hab. Kazimierz Karolczak, historyk. 

O historii podkarpackiej wsi Radruż (jako propozycja majowej wycieczki poza Mazowsze), w której istniała (i jako budynek jest do dziś) jedna z najstarszych cerkwi grekokatolickich regionu. Obecnie zespół cerkiewny w Radrużu pełni rolę Oddziału Muzeum Kresów w Lubaczowie, o czym w programie opowiadał Piotr Zubowski, dyrektor tej placówki muzealnej. 

O badaniu dziejów Radzymina (praca magisterska, źródłowa, napisana u prof. Herbsta na UW) w kontekście pewnego rodzaju konkurencji między Wołominem a Radzyminem o "palmę pierwszeństwa", w programie opowiadał Tadeusz Kielak, emerytowany nauczyciel historii w LO im. W. Nałkowskiego w Wołominie. 

O wystawie "Projektant. Wojciech Jastrzębowski (1884-1963)", czynnej do 19 maja br., prezentującej twórczość projektanta m.in. mebli, wnętrz, monet, rektora warszawskiej ASP oraz o warsztatach dla dzieci (ścieżka edukacyjna projektowania), będących jednym z wydarzeń wokół wystawy, w programie mówiły: Joanna Kania, historyk sztuki, kuratorka ekspozycji oraz Jacqueline Horodyńska, pracownik Muzeum, doktorantka  IS PAN, prowadząca wspomniane warsztaty dla dzieci.

Jerzy Kozarzewski, poeta, żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ) w czasie II św., po tzw. wyzwoleniu został skazany na śmierć przez władze komunistyczne. Jego żona, Magdalena zwróciła się do Juliana Tuwima, czy nie zechciałby interweniować u władz najwyższych, aby ocalić życie męża i kilku innych skazanych. Autor „Kwiatów polskich” zachwycił się przejmującym wierszem J. Kozarzewskiego i ani chwili nie wahał się, że trzeba ratować młodego poetę. Bolesław Bierut w drodze łaski zmienił karę śmierci na więzienie.

Magdalena z Bojanowskich (1919-2012) byłą córką Jerzego, muzyka i Ireny z Hamanów, powiązana rodzinnie z Wernerami, Norblinami, Schuchami i innymi rodzinami burżuazji warszawskiej. Jerzy Kozarzewski (1913-1996) był synem Zbigniewa i Janiny z Łempickich, wnukiem Marii z Marchwickich Kozarzewskiej, jak również wnukiem Marii z Norwidów Łempickiej.

Magdalena wspominała swój ślub z Jerzym (którego udzielił im ks. J. Zieja): W 1943 roku z domu Wujostwa [chodzi o Stefanię z Hamanów i Stanisława Schuchów] wyszłam za mąż za Jerzego Kozarzewskiego, ogarnięta ich ogromną miłością na równi z synami. Jednym z gości weselnych był 88-letni Ludwik Solski (…). W zebranym wtedy rodzinno-przyjacielskim kręgu tyle było ciepła, serdeczności, nadziei, że dzień ten pozostał w pamięci jak wyjęty z okupacyjnej rzeczywistości. Stół przygotowany do przyjęcia weselnego ubrany był kwiatami przez Ciotkę, która z drobnych kwiatów i liści ułożyła kontur granic Polski, obejmujący już te ziemie, o jakich się wówczas mówiło.

Skoro w tym domu, mającym także korzenie „obce”, w którym patriotyzm polski był na porządku dziennym, nie dziwił fakt, iż spowiednik wskazał Jerzemu Magdalenę, jako dziewczynę wartą uwagi.

Jerzy Kozarzewski urodził się w Trawnikach Lubelskich. Matka była nauczycielką, ojciec chemikiem. Dzieciństwo spędził w Piotrkowie Trybunalskim, studiował w Szkole Głównej Handlowej. Podjął pracę w Zakładach Wydawniczych M. Arct, a od 1938 w Zakładach Zbrojeniowych w Stalowej Woli. Był działaczem ONR oraz członkiem Organizacji Polskiej.

We wrześniu 1939 dostał się do niewoli radzieckiej. Samotnie uciekł z transportu. Wstąpił do konspiracyjnego Związku Jaszczurczego, a następnie Narodowych Sił Zbrojnych. Działał w Piotrkowie. W 1941 - ścigany przez Gestapo - został przeniesiony na teren województwa krakowskiego. W 1942 roku przeniósł się do Warszawy. Po powstaniu warszawskim został z żoną umieszczony w obozie przejściowym w Pruszkowie, a następnie trafił do Oświęcimia, a potem do Mauthausen.

Po wojnie wrócił do Polski i wszedł ponownie do struktur konspiracyjnych NSZ. Aresztowany w październiku 1945, dnia 6 sierpnia 1946 po pokazowym procesie otrzymał wyrok skazujący na podwójną karę śmierci. Wtedy właśnie, po rozmowie z Magdaleną Kozarzewską i przeczytaniu wiersza „Egzekucja”, Tuwim interweniował u Bieruta; Kozarzewski z więzienia wyszedł w 1956 roku.  

Po odbyciu kary zamieszkał w Nysie, pracując najpierw w szpitalu, ale niemal od razu zaczął udzielać się społecznie, m.in.  pełnił obowiązki przewodniczącego prezydium Komitetu Rodzicielskiego w Liceum Ogólnokształcącym Carolinum, a w 1957 stworzył Ognisko Muzyczne. Przygotowywał do adaptacji zabytkowe kolegium św. Anny przy Rynku Solnym na Szkołę Muzyczną. Ale jednak w 1962 roku został zdjęty ze stanowiska i przeniesiony do pracy w inwestycjach miejskich.

Już w latach 30. XX wieku pisał wiersze. Nie wprost przecież, ale nawiązywały one do Romantyzmu, który stanowił dla niego inspirację. Co ciekawe, nie Norwida stawiał na pierwszym miejscu – choć był prawnukiem jego brata, Ksawerego Norwida – ale lubił twórczość Słowackiego. Pisał dla żony, rodziny, z własnej potrzeby. Pisał także w okresie wojny i o wojnie… Dopiero w 1992 wydał pierwszy tomik wierszy „Dar codzienności”, a po jego śmierci zostały odnalezione i wydane w tomiku „Późne żniwo” utwory z okresu wojny i uwięzienia. Spuścizną poetycką Jerzego Kozarzewskiego zajęła się dr Magdalena Woźniewska-Działak, opracowując publikację Szukam cię nieustannie. Wiersze wybrane, wydaną przez Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach.  

W niedzielę 14 kwietnia br. w Muzeum C. Norwida w Dębinkach (pow. wyszkowski, gm. Zabrodzie) odbyło się spotkanie wieczorne poświęcone Jerzemu Kozarzewskiemu. W relacji z tego wieczoru w programie występują: dr Magdalena Woźniewska-Działak, literaturoznawca z UKSW w Warszawie, córka Jerzego i Magdaleny Kozarzewskich, Anna Kozarzewska-Bigazzi, syn Marcin Kozarzewski oraz Jacenty Matysiak, dyrektor Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach. Na fortepianie grała druga córka J. M. Kozarzewskich, Maria Kozarzewska-Sterczyńska, pianistka i wykładowca Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, a na wiolonczeli – Marcin Zdunik. Fragmenty poezji Jerzego Kozarzewskiego czytał Marcin Kwaśny.

-------------------

Lit.:

- J. Kozarzewski, Szukam cię nieustannie. Wiersze wybrane, red. M. Woźniewska-Działak, Dębinki 2024, s. 8, 120;

- S. Werner, Korzenie. Sławni i bliscy z rodziny Wernerów oraz rodzin skoligaconych: Norblinów, Schuchów, Malczów, Fukierów, Meisnerów..., Warszawa 2002, s. 255, 256;

- M. Kozarzewska, Dla Jadwigi [w:] "Teksty Drugie" nr 4, Warszawa 2005, s. 215 i 216.