Jerzy Kozarzewski, poeta, żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ) w czasie II św., po tzw. wyzwoleniu został skazany na śmierć przez władze komunistyczne. Jego żona, Magdalena zwróciła się do Juliana Tuwima, czy nie zechciałby interweniować u władz najwyższych, aby ocalić życie męża i kilku innych skazanych. Autor „Kwiatów polskich” zachwycił się przejmującym wierszem J. Kozarzewskiego i ani chwili nie wahał się, że trzeba ratować młodego poetę. Bolesław Bierut w drodze łaski zmienił karę śmierci na więzienie.

Magdalena z Bojanowskich (1919-2012) byłą córką Jerzego, muzyka i Ireny z Hamanów, powiązana rodzinnie z Wernerami, Norblinami, Schuchami i innymi rodzinami burżuazji warszawskiej. Jerzy Kozarzewski (1913-1996) był synem Zbigniewa i Janiny z Łempickich, wnukiem Marii z Marchwickich Kozarzewskiej, jak również wnukiem Marii z Norwidów Łempickiej.

Magdalena wspominała swój ślub z Jerzym (którego udzielił im ks. J. Zieja): W 1943 roku z domu Wujostwa [chodzi o Stefanię z Hamanów i Stanisława Schuchów] wyszłam za mąż za Jerzego Kozarzewskiego, ogarnięta ich ogromną miłością na równi z synami. Jednym z gości weselnych był 88-letni Ludwik Solski (…). W zebranym wtedy rodzinno-przyjacielskim kręgu tyle było ciepła, serdeczności, nadziei, że dzień ten pozostał w pamięci jak wyjęty z okupacyjnej rzeczywistości. Stół przygotowany do przyjęcia weselnego ubrany był kwiatami przez Ciotkę, która z drobnych kwiatów i liści ułożyła kontur granic Polski, obejmujący już te ziemie, o jakich się wówczas mówiło.

Skoro w tym domu, mającym także korzenie „obce”, w którym patriotyzm polski był na porządku dziennym, nie dziwił fakt, iż spowiednik wskazał Jerzemu Magdalenę, jako dziewczynę wartą uwagi.

Jerzy Kozarzewski urodził się w Trawnikach Lubelskich. Matka była nauczycielką, ojciec chemikiem. Dzieciństwo spędził w Piotrkowie Trybunalskim, studiował w Szkole Głównej Handlowej. Podjął pracę w Zakładach Wydawniczych M. Arct, a od 1938 w Zakładach Zbrojeniowych w Stalowej Woli. Był działaczem ONR oraz członkiem Organizacji Polskiej.

We wrześniu 1939 dostał się do niewoli radzieckiej. Samotnie uciekł z transportu. Wstąpił do konspiracyjnego Związku Jaszczurczego, a następnie Narodowych Sił Zbrojnych. Działał w Piotrkowie. W 1941 - ścigany przez Gestapo - został przeniesiony na teren województwa krakowskiego. W 1942 roku przeniósł się do Warszawy. Po powstaniu warszawskim został z żoną umieszczony w obozie przejściowym w Pruszkowie, a następnie trafił do Oświęcimia, a potem do Mauthausen.

Po wojnie wrócił do Polski i wszedł ponownie do struktur konspiracyjnych NSZ. Aresztowany w październiku 1945, dnia 6 sierpnia 1946 po pokazowym procesie otrzymał wyrok skazujący na podwójną karę śmierci. Wtedy właśnie, po rozmowie z Magdaleną Kozarzewską i przeczytaniu wiersza „Egzekucja”, Tuwim interweniował u Bieruta; Kozarzewski z więzienia wyszedł w 1956 roku.  

Po odbyciu kary zamieszkał w Nysie, pracując najpierw w szpitalu, ale niemal od razu zaczął udzielać się społecznie, m.in.  pełnił obowiązki przewodniczącego prezydium Komitetu Rodzicielskiego w Liceum Ogólnokształcącym Carolinum, a w 1957 stworzył Ognisko Muzyczne. Przygotowywał do adaptacji zabytkowe kolegium św. Anny przy Rynku Solnym na Szkołę Muzyczną. Ale jednak w 1962 roku został zdjęty ze stanowiska i przeniesiony do pracy w inwestycjach miejskich.

Już w latach 30. XX wieku pisał wiersze. Nie wprost przecież, ale nawiązywały one do Romantyzmu, który stanowił dla niego inspirację. Co ciekawe, nie Norwida stawiał na pierwszym miejscu – choć był prawnukiem jego brata, Ksawerego Norwida – ale lubił twórczość Słowackiego. Pisał dla żony, rodziny, z własnej potrzeby. Pisał także w okresie wojny i o wojnie… Dopiero w 1992 wydał pierwszy tomik wierszy „Dar codzienności”, a po jego śmierci zostały odnalezione i wydane w tomiku „Późne żniwo” utwory z okresu wojny i uwięzienia. Spuścizną poetycką Jerzego Kozarzewskiego zajęła się dr Magdalena Woźniewska-Działak, opracowując publikację Szukam cię nieustannie. Wiersze wybrane, wydaną przez Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach.  

W niedzielę 14 kwietnia br. w Muzeum C. Norwida w Dębinkach (pow. wyszkowski, gm. Zabrodzie) odbyło się spotkanie wieczorne poświęcone Jerzemu Kozarzewskiemu. W relacji z tego wieczoru w programie występują: dr Magdalena Woźniewska-Działak, literaturoznawca z UKSW w Warszawie, córka Jerzego i Magdaleny Kozarzewskich, Anna Kozarzewska-Bigazzi, syn Marcin Kozarzewski oraz Jacenty Matysiak, dyrektor Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach. Na fortepianie grała druga córka J. M. Kozarzewskich, Maria Kozarzewska-Sterczyńska, pianistka i wykładowca Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, a na wiolonczeli – Marcin Zdunik. Fragmenty poezji Jerzego Kozarzewskiego czytał Marcin Kwaśny.

-------------------

Lit.:

- J. Kozarzewski, Szukam cię nieustannie. Wiersze wybrane, red. M. Woźniewska-Działak, Dębinki 2024, s. 8, 120;

- S. Werner, Korzenie. Sławni i bliscy z rodziny Wernerów oraz rodzin skoligaconych: Norblinów, Schuchów, Malczów, Fukierów, Meisnerów..., Warszawa 2002, s. 255, 256;

- M. Kozarzewska, Dla Jadwigi [w:] "Teksty Drugie" nr 4, Warszawa 2005, s. 215 i 216.

O wielokulturowej, wielowyznaniowej i kolejowej historii Dobrynia Dużego na Podlasiu mówił w programie Andrzej Karmasz, lokalny badacz dziejów tej wsi.

O jednaj z najważniejszych bitew powstania listopadowego, która rozegrała się na polach pod Siedlcami we wsi Iganie, w programie opowiadał dr Andrzej Chojnacki z Muzeum Regionalnego w Siedlcach.  

O historii Garnizonu Siedleckiego (austriackiego, carskiego i polskiego) w programie opowiadał dr Andrzej Chojnacki, pracownik Muzeum Regionalnego w Siedlcach.

„Opowiedz mi, proszę. Chcę usłyszeć o Twojej SADYBIE..." - w „Sekretach Mazowsza", w każdy piątek o godz. 13.30 o warszawskiej Sadybie opowiadają jej obecni lub niegdysiejsi mieszkańcy: ci, którzy się tam urodzili, ci, którzy ją bezgranicznie pokochali, ci, którzy tylko na niej szczęśliwie żyją, ale i ci, którzy bezustannie dla niej pracują. Obchodami 100-lecia Sadyby koordynuje Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Miasto Ogród Sadyba, a medialnie patronuje mu Radio dla Ciebie. I choć oficjalne uroczystości i jubileusz już się zakończyły, kontynuujemy nasz cykl.

O projekcie „7 cudów Mokotowa. Nasze Niematerialne Dziedzictwo” typu oral history, w którym nagrywane są relacje – wspomnienia mieszkańców Sadyby, na temat Jeziorka Czerniakowskiego, opowiadała Małgorzata Karolina Piekarska, historyk sztuki, dziennikarka, kierownik Działu Zbiorów Muzeum Niepodległości w Warszawie. Projekt jest przygotowywany w ramach działań Biblioteki Publicznej im. Z. Łazarskiego w Dzielnicy Mokotów Miasta Stołecznego Warszawy.

O tradycji święcenia i wytwarzania palm wielkanocnych na Mazowszu, ale w kontekście również obyczajów z innych części Polski, w programie mówiła Małgorzata Jaszczołt, kierownik Działu Programowego Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie.

„Pasję według św. Mateusza” na głosy solowe, chór i 8 instrumentów, autorstwa prof. Krzysztofa Kusiel-Moroza w Niedzielę Palmową 24 marca 2024 roku o g. 19.15 w kościele Narodzenia NMP w Warszawie-Płudach przy ulicy Klasyków 21 wykona Chór „AVE”. Instrumentacji utworu dokonał Jerzy Cembrzyński, a wystąpią soliści, a oprócz chóru „AVE” muzycy Filharmonii Narodowej.

Koncert jest częścią obchodów 85-lecia Chóru, który nieprzerwanie (poza krótkim okresem w czasie II wojny św.) działa, będąc nie tylko zespołem śpiewaczym, ale także zintegrowanym środowiskiem ludzi: artystów amatorów, profesjonalistów, pasjonatów, którzy poświęcając swój czas i rozwijając stale talent, dają radość rzeszom słuchaczy. A wykonują nie tylko utwory sakralne, ale również współczesne i dawniejsze standardy oraz dzieła nowe.

Wypada dodać, że na koncercie tym, Chór „AVE” otrzyma honorowe wyróżnienie, czyli medal Pro Mazovia, przyznany przez marszałka województwa mazowieckiego.

Gratulujemy, a o historii i pasji do śpiewu, w programie mówią chórzyści: Aleksandra Mróz oraz dyrygent Chóru i prezes Fundacji „AVE”, Bartłomiej Włodkowski.

Wstęp na koncert jest wolny, ale organizatorzy proszą o rezerwacje miejsc siedzących: fundacjaave.pl. Projekt współfinansowany przez m.st. Warszawa – Dzielnica Białołęka.

O powitanie wiosny z latawcami (21.03.), o koncercie wielkanocnym z Kapelą Niwińskich, o palmach wielkanocnych (24.03), jak też o bieżących wystawach oraz o urodzinach królowej Bony, czyli o bogatym programie działalności Muzeum w najbliższym czasie, w programie mówiła Eliza Czapska, dyrektor Muzeum - Zamek Zbrojownia w Liwie. 

Klatka schodowa to takie miejsce, w którym spotykają się różni ludzie: właściciele budynku czy kamienicy, mieszkańcy (właściciele mieszkań lub je wynajmujący), goście, przychodzący do mieszkańców, ale i - a mówimy o okresie głównie drugiej połowy XIX i I połowy XX wieku - obsługa: służba, listonosze i inni. Ludzie ci jednak nie zawsze widywali się na jednej klatce schodowej, bo zazwyczaj były one dwie. Pierwsza - główna, elegancka, z wystrojem robionym na zamówienie właściciela lub ze znormalizowanych projektów; to ta klatka, w której była także winda. Druga zaś - nazywana często kuchenną - mieściła się w oficynie, wejście do niej zazwyczaj było od strony podwórza. Całość jednak stanowiła przemyślany plan ludzkich "podróży" po dawnych kamienicach warszawskich. O pewnego rodzaju fenomenie, atmosferze i pięknie klatek schodowych w kamienicach warszawskich, w programie mówił Adrian Sobieszczański, licencjonowany przewodnik po Warszawie - Warszawski Przewodnik.