Łosiowisko

Łosiowisko: Unici podlascy - dekanat łosicki

  • Piotr Szymon Łoś

  • 24.03.2019
  • 51 min 25 s

Krótki opis odcinka

Unici podlascy - dekanat łosicki Zawarta w Brześciu nad Bugiem w 1596 roku Unia Brzeska miała być pomostem między prawosławiem a kościołem łacińskim (rzymsko-katolickim) w I Rzeczypospolitej. Politycznie, istniała groźba rozciągnięcia wpływów patriarchatu moskiewskiego na cerkwie prawosławne na terenie I Rzeczypospolitej. Król nie mógł do tego dopuścić. Część duchowieństwa prawosławnego przystąpiła do Rzymu, uznając prymat papieski i przyjmując katolickie dogmaty, ale pozostawiając wschodnio-bizantyjski ryt w liturgii. Od początku właściwie (np. sprawa biskupów unickich, których nie dopuszczono do zasiadania w Senacie) grekokatolicy czyli unici borykali się z różnymi problemami, a biskupi obrządku wschodniego byli podzieleni co do poparcia Unii. Początkowo unitami byli przedstawiciele szlachty, z czasem przeważająca grupa wiernych greckokatolickich to byli chłopi, stąd też Kościół ten nazywano chłopskim. Unici przetrwali, przejmując w poszczególnych parafiach dawne cerkwie prawosławne lub szlacheccy fundatorzy budowali nowe. Najtrudniejszy okres dla wiernych Kościoła greckokatolickiego nastąpił z chwilą (lata 30. i 40. XIX w.), gdy carat - jako zaborca - postanowił z czasem zlikwidować Unię. Już wówczas zaczęło się przechodzenie unitów do Kościoła łacińskiego. Tych, którzy trwali przy obrządku wschodnim spotkały ogromne represje, szczególnie po powstaniu styczniowym 1863 roku. Wydarzenia, świadczące o determinacji w obronie wiary, miały miejsce m.in. w Pratulinie i Drelowie (1874). Unici w konspiracji zawierali związki małżeńskie (tzw. śluby krakowskie). Zrodzone z tych związków dzieci w dokumentach metrykalnych były nieślubnymi. W ukrywaniu się unitów zaangażowani byli również podlascy i galicyjscy ziemianie, o czym wspomina m.in. Maria z Łubieńskich Górska. Po ukazie tolerancyjnym 1905 roku, wobec tak skomplikowanej i tragicznej historii, unici zaczęli przechodzić do Kościoła rzymsko-katolickiego, pielęgnując jednak tradycję tożsamości unickiej, która w wielu domach przetrwała do dziś. Co ciekawe, mimo braku wykształcenia, stosunków społecznych panujących na podlaskiej wsi, unici osiągnęli wysoki poziom świadomości narodowej. O ile na terenach Chełmszczyzny i lwowskich grekokatolikami byli głównie Rusini (potem Ukraińcy), to na Podlasiu unici czuli się Polakami. Już przed II wojna św. rozpoczęły się na poziomie diecezjalnym starania o beatyfikacje unitów, którzy zginęli w 1874 roku w Pratulinie, ale Ii wojna św. przerwała te działania. Męczennicy Podlascy z Pratulina zostali beatyfikowani w 1996 roku przez papieża Jana Pawła II. O unitach podlaskich w audycji mówi Tomasz Dobrowolski, wieloletni prezes Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łosickiej, emerytowany nauczyciel, historyk, autor wielu książek i redaktor wydawnictw naukowych, traktujących o historii Podlasia, ze szczególnym uwzględnieniem Łosic i okolic. Najnowszą Jego publikacją jest książka pt. "Unici ziemi łosickiej i ich walka o jedność Kościoła i polską wieś na Podlasiu" (Łosice 2018). [gallery ids="273069,273067,273065,273060,273061,273062,273063,273064,273059,273058,273053,273054,273055,273056,273057,273052"]

Opis odcinka

Unici podlascy - dekanat łosicki Zawarta w Brześciu nad Bugiem w 1596 roku Unia Brzeska miała być pomostem między prawosławiem a kościołem łacińskim (rzymsko-katolickim) w I Rzeczypospolitej. Politycznie, istniała groźba rozciągnięcia wpływów patriarchatu moskiewskiego na cerkwie prawosławne na terenie I Rzeczypospolitej. Król nie mógł do tego dopuścić. Część duchowieństwa prawosławnego przystąpiła do Rzymu, uznając prymat papieski i przyjmując katolickie dogmaty, ale pozostawiając wschodnio-bizantyjski ryt w liturgii. Od początku właściwie (np. sprawa biskupów unickich, których nie dopuszczono do zasiadania w Senacie) grekokatolicy czyli unici borykali się z różnymi problemami, a biskupi obrządku wschodniego byli podzieleni co do poparcia Unii. Początkowo unitami byli przedstawiciele szlachty, z czasem przeważająca grupa wiernych greckokatolickich to byli chłopi, stąd też Kościół ten nazywano chłopskim. Unici przetrwali, przejmując w poszczególnych parafiach dawne cerkwie prawosławne lub szlacheccy fundatorzy budowali nowe. Najtrudniejszy okres dla wiernych Kościoła greckokatolickiego nastąpił z chwilą (lata 30. i 40. XIX w.), gdy carat - jako zaborca - postanowił z czasem zlikwidować Unię. Już wówczas zaczęło się przechodzenie unitów do Kościoła łacińskiego. Tych, którzy trwali przy obrządku wschodnim spotkały ogromne represje, szczególnie po powstaniu styczniowym 1863 roku. Wydarzenia, świadczące o determinacji w obronie wiary, miały miejsce m.in. w Pratulinie i Drelowie (1874). Unici w konspiracji zawierali związki małżeńskie (tzw. śluby krakowskie). Zrodzone z tych związków dzieci w dokumentach metrykalnych były nieślubnymi. W ukrywaniu się unitów zaangażowani byli również podlascy i galicyjscy ziemianie, o czym wspomina m.in. Maria z Łubieńskich Górska. Po ukazie tolerancyjnym 1905 roku, wobec tak skomplikowanej i tragicznej historii, unici zaczęli przechodzić do Kościoła rzymsko-katolickiego, pielęgnując jednak tradycję tożsamości unickiej, która w wielu domach przetrwała do dziś. Co ciekawe, mimo braku wykształcenia, stosunków społecznych panujących na podlaskiej wsi, unici osiągnęli wysoki poziom świadomości narodowej. O ile na terenach Chełmszczyzny i lwowskich grekokatolikami byli głównie Rusini (potem Ukraińcy), to na Podlasiu unici czuli się Polakami. Już przed II wojna św. rozpoczęły się na poziomie diecezjalnym starania o beatyfikacje unitów, którzy zginęli w 1874 roku w Pratulinie, ale Ii wojna św. przerwała te działania. Męczennicy Podlascy z Pratulina zostali beatyfikowani w 1996 roku przez papieża Jana Pawła II. O unitach podlaskich w audycji mówi Tomasz Dobrowolski, wieloletni prezes Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łosickiej, emerytowany nauczyciel, historyk, autor wielu książek i redaktor wydawnictw naukowych, traktujących o historii Podlasia, ze szczególnym uwzględnieniem Łosic i okolic. Najnowszą Jego publikacją jest książka pt. "Unici ziemi łosickiej i ich walka o jedność Kościoła i polską wieś na Podlasiu" (Łosice 2018). [gallery ids="273069,273067,273065,273060,273061,273062,273063,273064,273059,273058,273053,273054,273055,273056,273057,273052"]

Kategorie:

OGÓLNY OPIS PODCASTU

Łosiowisko

Historia, tradycje, zabytki, ciekawi ludzie. Dwory, pałace, wiejskie chaty, dworce kolejowe. Przyroda: rzeki, lasy, zwierzęta. Kultura, zróżnicowanie wyznaniowe i kulturowe, mniejszości narodowe. Literatura i opowieści ludzi wsi. A wszystko jak u Reja: między panem, wójtem i plebanem. Mazowsze, Podlasie, Kurpie, ziemia radomska. Regionalizm na tle kultury oraz historii kraju i narodu. 

Odcinki podcastu (590)

  • 80-lecie I LO w Wołominie - wspomnienia Tadeusza Kielaka, cz. 2

    • 21.04.2024

    • 44 min 49 s

  • 80-lecie I LO w Wołominie - wspomnienia Tadeusza Kielaka, cz. 1

    • 14.04.2024

    • 46 min 50 s

  • Jerzy Kosiński - żołnierz i urzędnik z Podlasia

    • 07.04.2024

    • 53 min 46 s

  • Wielkanoc w tradycji na wsi koło Tłuszcza

    • 31.03.2024

    • 46 min 18 s

  • Drewnica – z historii lecznictwa psychiatrycznego na Mazowszu

    • 24.03.2024

    • 49 min 56 s

  • Z uczucia do Podlasia - Magdalena Stasiuk

    • 17.03.2024

    • 50 min 20 s

  • O Cecylii Plater-Zyberkównie

    • 10.03.2024

    • 52 min 50 s

  • Fabryka Fajansu w Iłży

    • 03.03.2024

    • 46 min 15 s

  • O Wincentym Witosie

    • 25.02.2024

    • 46 min 25 s

  • Dwory i ludzie na Mazowszu

    • 18.02.2024

    • 50 min 50 s

1
2
3
...
57
58
59