"Światłość i mrok" to tytuł najnowszej książki Małgorzaty Niezabitowskiej, dziennikarki, dokumentalistki, byłej rzeczniczki rządu T. Mazowieckiego i członkini Rady Muzeum Żydów Polskich POLIN. Powieść opowiada historię dwojga młodych, zakochanych w sobie ludzi oraz ich rodzin. Chana jest Żydówką, Jan zaś synem właściciela ziemskiego. Dzieli ich pochodzenie społeczne, etniczne, a nade wszystko wyraziste zasady kulturowe, które nie pozwalają im połączyć się węzłem małżeńskim. Młodzi jednak próbują walczyć, chcąc złamać konwenanse, co dzieje się już na pierwszych stronach powieści, gdy wbrew przyjętym obyczajom, na weselu żydowskim Chana tańczy przy wszystkich gościach z młodym gojem, czyli Janem. To bardzo drastyczne sprzeniewierzenie się odwiecznemu obyczajowi powoduje liczne komplikacje, a właściwie ludzkie dramaty.
Akcja powieści M. Niezabitowskiej dzieje się na Wołyniu, w północnej jego części, w autentycznym, kresowym miasteczku o nazwie Kołki. Jego barwna panorama kulturowa posłużyła autorce do wplecenia w ten kresowy krajobraz fikcyjnej, acz bardzo realistycznej fabuły. Przez powieść przewijają się barwne postaci, jak np. żydowski skrzypek, żydowskiego pochodzenia zbuntowany, młody komunista Chaim, młoda córka dziedzica, wyzwolona, zmierzająca do utraty dziewictwa w sposób na wskroś nieakceptowalny przez pokolenie jej rodziców, czy wreszcie Tadeusz, najpewniej spadkobierca, starszy syn właściciela majątku ziemskiego, będący jednym z tych, którzy rozwijali polski przemysł naftowy.
Historia uczucia Chany i Jana zaczyna się w 1939 roku, a kończy wraz z wybuchem II wojny św. Pisarka zapowiedziała już część drugą rodzinnej sagi, w której bohaterowie powieści zmierzą się nie tylko z różnicami kulturowymi w społeczeństwie, nie tylko będą dalej przeżywać smutki (tych zapewne będzie więcej), ale i radości, a tłem ich historii będzie II wojna św., łącznie z tragicznymi wydarzeniami konfliktu polsko-ukraińskiego, którego kulminacją była tzw. rzeź wołyńska.
Powieść wydana przez wydawnictwo "Znak", a z autorką, Małgorzatą Niezabitowską o książce, a siłą rzeczy o Kresach wschodnich okresu II RP, rozmawiał Piotr Łoś.
