Łosiowisko

Łosiowisko: spacer po zabytkach regionu cz. II

  • Piotr Szymon Łoś

  • 30.12.2018
  • 49 min 11 s

Krótki opis odcinka

Węgrów Węgrów (dziś miasto powiatowe, siedziba starostwa) był miastem wielokulturowym i cieszącym się tolerancją religijną. W 1630 roku Krzysztof II Radziwiłł założył parafię ewangelicko-reformowaną, a w 1650 roku bratanek Krzysztofa, Bogusław Radziwiłł zagwarantował swobody religijne ewangelikom reformowanym oraz luteranom. Współcześnie pod jurysdykcją parafii św. Trójcy Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego znajdują się obie stare węgrowskie świątynie: parafialna (murowana) z lat 1837-1841 oraz drewniana (pierwotna) z XVII wieku. Wśród zabytków tego miasta wyróżniają się kościoły. Bazylika mniejsza Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny oraz świętych: Piotra, Pawła, Andrzeja i Katarzyny - najpierw była ona kościołem parafialnym katolickim, od 1558 roku świątynią kalwińską, a w latach 1565-1592 należała do braci polskich. W tym samym 1630 roku, kiedy Radziwiłłowie powołali parafię ewangelicko-reformowaną, katolicy odzyskali swoją świątynię. Za czasów Krasińskich (Ja Dobrogost Krasiński – główny dobrodziej miasta) kościół został przebudowany w stylu barokowym według projektu Tylmana z Gameren, wewnątrz został pokryty freskami i polichromiami przez Michała Anioła Palloniego. W zakrystii kościoła znajduje się kolekcja portretów luminarzy kościelnych, jak też opisywane w wielu legendach, lustro czarnoksiężnika Twardowskiego. Drugi kościół – poreformacki, pod wezwaniem św. Antoniego z Padwy i św. Piotra z Alkantary, jest z fundacji także Jana Dobrogosta Krasińskiego, który tamże jest pochowany w podziemiach. Obecnie w budynkach klasztornych powstaje muzeum. Trzecim obiektem, będącym wizytówką wśród zabytków Węgrowa jest Dom Gdański, czyli dawny zajazd z XVIII wieku, obecnie mieszczący Bibliotekę Miejską. O zabytkach Węgrowa i związanych z nimi historiach oraz osobach opowiedział Roman Postek, dyrektor Muzeum Zbrojowni w Liwie i prezes Wielkiego Gościńca Litewskiego. Żelechów Wydarzeniem mijającego roku dla Żelechowa (powiat garwoliński) jest odkrycie zamku rodu Ciołków. Archeolodzy udowodnili, że taki obiekt był, zachowały się jego resztki, poddawane dziś dalszym badaniom. Fakt ten w zasadniczy sposób zmienia dotychczasowe dane, dotyczące najdawniejszej historii tego miasta. Pośród obiektów zabytkowych w tym mieście wart zobaczenia jest dwór Zakrzewskich – siedziba Ignacego Wyssogoty-Zakrzewskiego, pierwszego prezydenta Warszawy w XVIII wieku i właściciela dóbr żelechowskich. To w tym dworze odbyło się wesele Romualda Traugutta, a dwór w II połowie XIX i w XX wieku był własnością rodziny Ordęgów. Ponadto: XVIII-wieczny ratusz (odrestaurowany), jak i układ urbanistyczny rynku, na którym znajduje się nie tylko ratusz, ale też tzw. jatki, czyli dawne sklepy, będące przed II wojną św. głównie w rękach żydowskich. No i kościół kolatorski, w podziemiach którego pochowani są kolejni właściciele Żelechowa, o czym w audycji opowiedziała p. Grażyna Frankowska. Magnuszew Miejscowość gminna, dawne miasto (1377), które prawa miejskie traciło dwukrotnie: w 1676 roku, a później w wyniku carskiej reformy administracyjnej w 1859 roku. Z jednej strony pozbawienie praw miejskich było represją caratu po powstaniu styczniowym, z drugiej strony miasteczko było na tyle małe i słabo rozwinięte, że nie spełniało ówczesnych kryteriów miejskości. Obok sąsiedniego Trzebienia stanowiło natomiast ważny ośrodek dóbr ziemskich rodu Zamoyskich. Magnuszew kojarzony jest bardzo silnie z historią II wojny św. - w sierpniu i wrześniu 1944 roku prowadzone były w okolicach Magnuszewa działania wojenne mające na celu zdobycie i umocnienie przyczółku, tzw. przyczółku warecko-magnuszewskiego. Rozpoczęta na tym terenie ofensywa wojenna, zmierzająca do wyzwolenia terenów środkowego Mazowsza, spowodowała ogromne zniszczenia. Poza Studziankami Pancernymi, to własnie na terenie gminy Magnuszew znajduje się miejsce, upamiętniające tamte wydarzenia – Skansen Bojowy I Armii Wojska Polskiego. http://www.skansen-mniszew.pl Ze względu na liczne pożary i inne klęski, w Magnuszewie zabytków jest niewiele, ale warto zobaczyć: późnobarokowy kościół św. Jana Chrzciciela, dzwonnicę (XIX w.), pomnik ku czci żołnierzy walczących na przyczółku warecko-magnuszewskim, średniowieczny układ urbanistyczny, dawny zajazd (XVIII w.) oraz nieco drewnianych domów w centrum gminy. Po Magnuszewie w audycji oprowadził Bernard Wdowiak. Odrzywół Podobnie jak Magnuszew, Odrzywół (powiat przysuski) był niegdyś miastem (1418), zdegradowanym do roli osady w 1869 roku. Warto zobaczyć: budynek plebanii i kościół św. Jadwigi, strażnicę OSP, domy przy ul: Kościelnej, Opoczyńskiej, Radomskiej, Tomaszowskiej, Warszawskiej, pl. Kilińskiego, figurkę przydrożną św. Jana Nepomucena i figurkę przydrożną Chrystusa. O Odrzywole opowiedział Marian Kmieciak, wójt gminy. Drohiczyn Niewielkie miasto, a obok wspomnianego Węgrowa najbogatsze w zabytki i historię. Za czasów piastowskich gród przechodził z rąk do rąk, leżąc na pograniczu rusko-polsko-litewskim. Był Drohiczyn stolicą województwa podlaskiego (1513). Na początku XVII w. były w Drohiczynie trzy kościoły, cerkwie unickie i prawosławne oraz cztery klasztory w tym dwa katolickie (franciszkanów i benedyktynek). Istniały także szpital, apteka i szkoła. Rozwój grodu został przerwany przez potop szwedzki, a w okresie rozbiorów represje carskie. W Drohiczynie, pięknie położonym nad Bugiem, zachowały się liczne zabytki, m.in.: barokowa katedra Trójcy Przenajświętszej (1696-1709), klasztor Jezuitów (1729-1744), w którym obecnie znajduje się kuria biskupia, kolegium jezuitów (budowa: 1746–1751), zespół klasztorny franciszkanów, kościół Wniebowzięcia NMP (1682-1715), klasztor franciszkanów, ufundowany przez Marcina Kuczyńskiego (1663–1751), dziedzica sąsiedniego Korczewa, kościół benedyktynek, z kole ufundowany wcześniej przez Wiktoryna Kuczyńskiego („Króla Podlasia”) z Korczewa oraz cerkiew prawosławna św. Mikołaja (1792), ufundowana przez Jakuba i Konstancję z Kuczyńskich Ciecierskich. Dla tego miasta ważną pamiątką historyczną była wizyta papieża Jana Pawła II, który tu właśnie, na dawnym pograniczu Rzeczypospolitej, Rusi i Litwy odprawił mszę św. i odbył spotkanie ekumeniczne 10 czerwca 1999 roku. Spośród postaci ważnych wspominana jest w Drohiczynie Klementyna Sołonowicz-Olbrychska, matka aktora Daniela Olbrychskiego, nauczycielka i pisarka. O Drohiczynie w audycji opowiadały: Małgorzata Moczulska i Urszula Tomasik.

Opis odcinka

Węgrów

Węgrów (dziś miasto powiatowe, siedziba starostwa) był miastem wielokulturowym i cieszącym się tolerancją religijną. W 1630 roku Krzysztof II Radziwiłł założył parafię ewangelicko-reformowaną, a w 1650 roku bratanek Krzysztofa, Bogusław Radziwiłł zagwarantował swobody religijne ewangelikom reformowanym oraz luteranom. Współcześnie pod jurysdykcją parafii św. Trójcy Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego znajdują się obie stare węgrowskie świątynie: parafialna (murowana) z lat 1837-1841 oraz drewniana (pierwotna) z XVII wieku.

Wśród zabytków tego miasta wyróżniają się kościoły. Bazylika mniejsza Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny oraz świętych: Piotra, Pawła, Andrzeja i Katarzyny - najpierw była ona kościołem parafialnym katolickim, od 1558 roku świątynią kalwińską, a w latach 1565-1592 należała do braci polskich. W tym samym 1630 roku, kiedy Radziwiłłowie powołali parafię ewangelicko-reformowaną, katolicy odzyskali swoją świątynię. Za czasów Krasińskich (Ja Dobrogost Krasiński – główny dobrodziej miasta) kościół został przebudowany w stylu barokowym według projektu Tylmana z Gameren, wewnątrz został pokryty freskami i polichromiami przez Michała Anioła Palloniego.

W zakrystii kościoła znajduje się kolekcja portretów luminarzy kościelnych, jak też opisywane w wielu legendach, lustro czarnoksiężnika Twardowskiego.

Drugi kościół – poreformacki, pod wezwaniem św. Antoniego z Padwy i św. Piotra z Alkantary, jest z fundacji także Jana Dobrogosta Krasińskiego, który tamże jest pochowany w podziemiach. Obecnie w budynkach klasztornych powstaje muzeum.

Trzecim obiektem, będącym wizytówką wśród zabytków Węgrowa jest Dom Gdański, czyli dawny zajazd z XVIII wieku, obecnie mieszczący Bibliotekę Miejską.

O zabytkach Węgrowa i związanych z nimi historiach oraz osobach opowiedział Roman Postek, dyrektor Muzeum Zbrojowni w Liwie i prezes Wielkiego Gościńca Litewskiego.

Żelechów

Wydarzeniem mijającego roku dla Żelechowa (powiat garwoliński) jest odkrycie zamku rodu Ciołków. Archeolodzy udowodnili, że taki obiekt był, zachowały się jego resztki, poddawane dziś dalszym badaniom. Fakt ten w zasadniczy sposób zmienia dotychczasowe dane, dotyczące najdawniejszej historii tego miasta.

Pośród obiektów zabytkowych w tym mieście wart zobaczenia jest dwór Zakrzewskich – siedziba Ignacego Wyssogoty-Zakrzewskiego, pierwszego prezydenta Warszawy w XVIII wieku i właściciela dóbr żelechowskich. To w tym dworze odbyło się wesele Romualda Traugutta, a dwór w II połowie XIX i w XX wieku był własnością rodziny Ordęgów.

Ponadto: XVIII-wieczny ratusz (odrestaurowany), jak i układ urbanistyczny rynku, na którym znajduje się nie tylko ratusz, ale też tzw. jatki, czyli dawne sklepy, będące przed II wojną św. głównie w rękach żydowskich. No i kościół kolatorski, w podziemiach którego pochowani są kolejni właściciele Żelechowa, o czym w audycji opowiedziała p. Grażyna Frankowska.

Magnuszew

Miejscowość gminna, dawne miasto (1377), które prawa miejskie traciło dwukrotnie: w 1676 roku, a później w wyniku carskiej reformy administracyjnej w 1859 roku. Z jednej strony pozbawienie praw miejskich było represją caratu po powstaniu styczniowym, z drugiej strony miasteczko było na tyle małe i słabo rozwinięte, że nie spełniało ówczesnych kryteriów miejskości. Obok sąsiedniego Trzebienia stanowiło natomiast ważny ośrodek dóbr ziemskich rodu Zamoyskich.

Magnuszew kojarzony jest bardzo silnie z historią II wojny św. - w sierpniu i wrześniu 1944 roku prowadzone były w okolicach Magnuszewa działania wojenne mające na celu zdobycie i umocnienie przyczółku, tzw. przyczółku warecko-magnuszewskiego. Rozpoczęta na tym terenie ofensywa wojenna, zmierzająca do wyzwolenia terenów środkowego Mazowsza, spowodowała ogromne zniszczenia. Poza Studziankami Pancernymi, to własnie na terenie gminy Magnuszew znajduje się miejsce, upamiętniające tamte wydarzenia – Skansen Bojowy I Armii Wojska Polskiego.

http://www.skansen-mniszew.pl

Ze względu na liczne pożary i inne klęski, w Magnuszewie zabytków jest niewiele, ale warto zobaczyć: późnobarokowy kościół św. Jana Chrzciciela, dzwonnicę (XIX w.), pomnik ku czci żołnierzy walczących na przyczółku warecko-magnuszewskim, średniowieczny układ urbanistyczny, dawny zajazd (XVIII w.) oraz nieco drewnianych domów w centrum gminy. Po Magnuszewie w audycji oprowadził Bernard Wdowiak.

Odrzywół

Podobnie jak Magnuszew, Odrzywół (powiat przysuski) był niegdyś miastem (1418), zdegradowanym do roli osady w 1869 roku. Warto zobaczyć: budynek plebanii i kościół św. Jadwigi, strażnicę OSP, domy przy ul: Kościelnej, Opoczyńskiej, Radomskiej, Tomaszowskiej, Warszawskiej, pl. Kilińskiego, figurkę przydrożną św. Jana Nepomucena i figurkę przydrożną Chrystusa. O Odrzywole opowiedział Marian Kmieciak, wójt gminy.

Drohiczyn

Niewielkie miasto, a obok wspomnianego Węgrowa najbogatsze w zabytki i historię. Za czasów piastowskich gród przechodził z rąk do rąk, leżąc na pograniczu rusko-polsko-litewskim. Był Drohiczyn stolicą województwa podlaskiego (1513). Na początku XVII w. były w Drohiczynie trzy kościoły, cerkwie unickie i prawosławne oraz cztery klasztory w tym dwa katolickie (franciszkanów i benedyktynek). Istniały także szpital, apteka i szkoła. Rozwój grodu został przerwany przez potop szwedzki, a w okresie rozbiorów represje carskie. W Drohiczynie, pięknie położonym nad Bugiem, zachowały się liczne zabytki, m.in.: barokowa katedra Trójcy Przenajświętszej (1696-1709), klasztor Jezuitów (1729-1744), w którym obecnie znajduje się kuria biskupia, kolegium jezuitów (budowa: 1746–1751), zespół klasztorny franciszkanów, kościół Wniebowzięcia NMP (1682-1715), klasztor franciszkanów, ufundowany przez Marcina Kuczyńskiego (1663–1751), dziedzica sąsiedniego Korczewa, kościół benedyktynek, z kole ufundowany wcześniej przez Wiktoryna Kuczyńskiego („Króla Podlasia”) z Korczewa oraz cerkiew prawosławna św. Mikołaja (1792), ufundowana przez Jakuba i Konstancję z Kuczyńskich Ciecierskich.

Dla tego miasta ważną pamiątką historyczną była wizyta papieża Jana Pawła II, który tu właśnie, na dawnym pograniczu Rzeczypospolitej, Rusi i Litwy odprawił mszę św. i odbył spotkanie ekumeniczne 10 czerwca 1999 roku. Spośród postaci ważnych wspominana jest w Drohiczynie Klementyna Sołonowicz-Olbrychska, matka aktora Daniela Olbrychskiego, nauczycielka i pisarka.

O Drohiczynie w audycji opowiadały: Małgorzata Moczulska i Urszula Tomasik.

Kategorie:

OGÓLNY OPIS PODCASTU

Łosiowisko

Historia, tradycje, zabytki, ciekawi ludzie. Dwory, pałace, wiejskie chaty, dworce kolejowe. Przyroda: rzeki, lasy, zwierzęta. Kultura, zróżnicowanie wyznaniowe i kulturowe, mniejszości narodowe. Literatura i opowieści ludzi wsi. A wszystko jak u Reja: między panem, wójtem i plebanem. Mazowsze, Podlasie, Kurpie, ziemia radomska. Regionalizm na tle kultury oraz historii kraju i narodu. 

Odcinki podcastu (586)

  • Drewnica – z historii lecznictwa psychiatrycznego na Mazowszu

    • 24.03.2024

    • 49 min 56 s

  • Z uczucia do Podlasia - Magdalena Stasiuk

    • 17.03.2024

    • 50 min 20 s

  • O Cecylii Plater-Zyberkównie

    • 10.03.2024

    • 52 min 50 s

  • Fabryka Fajansu w Iłży

    • 03.03.2024

    • 46 min 15 s

  • O Wincentym Witosie

    • 25.02.2024

    • 46 min 25 s

  • Dwory i ludzie na Mazowszu

    • 18.02.2024

    • 50 min 50 s

  • 11.02.2024

    • 11.02.2024

    • 49 min 06 s

  • Z wizytą u malarki: Elżbieta Radziwiłł

    • 29.01.2024

    • 49 min 07 s

  • Zwierzęta w lesie i obok nas

    • 21.01.2024

    • 48 min 33 s

  • 14.01.2024

    • 14.01.2024

    • 48 min 04 s

1
2
3
...
57
58
59