Na koncercie inauguracyjnym 2 października Kwintet fortepianowy Schumanna zagrała zwyciężczyni z 2010 r. Julianna Awdiejewa z Kwartetem Belcea, a w Koncercie na 4 fortepiany i smyczki Jana Sebastiana Bacha wystąpiło czterech laureatów konkursu: Julianna Awdiejewa, Dang Thai Son (I nagroda, 1980), Kevin Kenner (II nagroda, 1990) i Philippe Giusiano (II nagroda, 1995) oraz połączone kwartety: Belcea i Simply Quartet z kontrabasistą Krzysztofem Firlusem. III Koncert fortepianowy Ludwiga van Beethovena zagra Seong-Jin Cho z Orkiestrą Filharmonii Narodowej pod batutą Andrzeja Boreyki.

Uczestnicy

Do udziału w XVIII Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym zakwalifikowano 87 pianistów, w tym 16 osób reprezentujących Polskę. W przesłuchaniach, które odbywały się w dniach 12-23 lipca w Sali Kameralnej Filharmonii Narodowej w Warszawie, brało udział prawie 160 muzyków. Wśród pianistów zakwalifikowanych do konkursu głównego przez Jury Eliminacji znalazło się: 22 Chińczyków, 14 Japończyków, 16 Polaków, 7 obywateli Korei Południowej, 6 Włochów, a także reprezentanci Armenii, Tajwanu, Kanady, Kuby, Łotwy, Tajlandii, USA, Wielkiej Brytanii i Wietnamu.

Polacy zakwalifikowani w drodze eliminacji to Aleksandra H. Dąbek, Joanna Goranko, Mateusz Krzyżowski, Jakub Kuszlik, Julia Łozowska, Tomasz Marut, Zuzanna Pietrzak, Aleksandra Świgut, Marcin Wieczorek, Andrzej Wierciński oraz Viet Trung Nguyen reprezentujący Wietnam i Polskę.

Regulamin Konkursu Chopinowskiego dopuszcza zakwalifikowanie laureatów niektórych (ściśle w nim określonych) konkursów pianistycznych do udziału w przesłuchaniach konkursowych z pominięciem etapów kwalifikacyjnego oraz eliminacji. Będzie to pięciu Polaków – Piotr Alexewicz, Adam Kałduński, Szymon Nehring, Kamil Pacholec i Piotr Pawlak; dwóch pianistów ze Stanów Zjednoczonych: Evren Ozel oraz Avery Gagliano, Japończyk Tomoharu Ushida i Yutong Sun z Chin.

Poprzedni, XVII Konkurs Chopinowski, odbył się w 2015 roku. Zwyciężył w nim Seong-Jin Cho, drugie miejsce zajął Charles Richard-Hamelin, a trzecie zajęła Kate Liu. Na dalszych miejscach znaleźli się kolejno: Eric Lu, Tony Yike Yang i Dimitry Shishkin.

Koncerty uczestników w studiu RDC

Radio dla Ciebie jako jedyne stworzyło platformę, na której można było słuchać i oglądać występy tegorocznych uczestników konkursu. Pianiści koncertowali u nas w ramach cyklu "Kwarantanna w Hi-Fi".

- Oprócz tej grupy pianistów, którzy zakwalifikowali się bez wstępnych eliminacji, czyli Piotr Alexewicz, Adam Kałduński, Kamil Pacholec, Szymon Nehring i Piotr Pawlak, wystąpili u nas także inni uczestnicy, którzy po eliminacjach znaleźli się w naszej polskiej czołówce. To Tomasz Marut, Việt Trung Nguyễn, Anna Gorenko, Julia Łozowska, Zuzanna Pietrzak, Aleksandra Świgut, Marcin Wieczorek, Andrzej Wierciński, Maciej Wota i kilka dni temu, w ostatnim wydaniu "Kwarantanny w Hi-Fi", młodziutka pianistka Aleksandra Dąbek - mówił prezes Radia dla Ciebie Tadeusz Deszkiewicz.

- Występy w "Kwarantannie w Hi-Fi" dla uczestników konkursu to była rozgrzewka - dodał prezes RDC. - Tak zwany "sparing koncert" to właśnie u nas. Mam wielką satysfakcję, że tak wielu pianistów wystąpiło w naszym cyklu, bo przecież przez ostatni rok było to bodaj jedyne miejsce, gdzie słuchacze mogli się spotkać z muzyką na żywo, bo sale koncertowe były zamknięte - zaznaczył.

- Dla wielu to była szansa, prawdziwy sprawdzian przed burzą - Karol Radziwonowicz komentuje uczestnictwo 9. finalistów XVIII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, w naszym cyklu "Kwarantanna w Hifi". Wybitny muzyk, autor audycji w RDC "O muzyce dla Ciebie" chwalił inicjatywę. - Młodzi ludzie mieli możliwość zaprezentowania siebie, ale również dla nich, co może ważniejsze, był to moment pewnego rodzaju sprawdzianu. Bo jak oni będą teraz występować na Konkursie Chopinowskim, to rozgłośnie z całego świata będą chciały ich nagrywać, wszyscy będą chcieli ich słuchać. Co powoduje dodatkowy stres dla artysty - mówił.

- Młodzi mieli szansę obyć się ze stresem - podkreśla Radziwonowicz. - Z jednej strony przyjemność i radość, że dużo ludzi chce mnie słuchać, a z drugiej strony jednak stres, że te wszystkie nuty zostają zapisane i można do nich wrócić. No ale na tym polega właśnie udział w Konkursie Chopinowskim. Znane są nagrania wielkich pianistów, którzy uczestniczyli w poprzednich edycjach i my często do nich wracamy. Więc oczywiście chwała dla Radia dla Ciebie, że została zorganizowana taka możliwość - dodaje.

Posłuchaj występów w ramach Kwarantanny w HiFi:

Julia Łozowska

Marcin Wieczorek

Piotr Alexewicz

Viet Trung Nguyen

Aleksandra Dąbek

Piotr Pawlak

Kamil Pacholec

Zuzanna Pietrzak

Tomasz Marut

Zainteresowanie

Jak podał Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, powołując się na sondaż CBOS, w mediach przebieg konkursu śledziło 29 proc. Polaków. Gdyby wszyscy słuchacze aktywni w październiku 2015 r. jednolicie głosowali w wyborach parlamentarnych, zdobyliby bezwzględną większość w polskim parlamencie.

Znakomity pianista, autor audycji "O muzyce dla Ciebie" w RDC Karol Radziwonowicz, w rozmowie z nami podkreślał rangę tego wydarzenia. - Mało jest konkursów "monotematycznych" - zaznaczył. - Konkurs Chopinowski jest jedynym w swoim rodzaju konkursem pianistycznym, który zajmuje się tematem i kompozycjami jednego kompozytora. Genialnego kompozytora, chyba jednego z największych kompozytorów muzyki pianistycznej i fortepianowej, jakim był Fryderyk Chopin - tłumaczył.

- Konkurs jest prawdziwą trampoliną do sukcesu pianisty - dodał Radziwonowicz. - Większość laureatów Konkursu Chopinowskiego - nie chcę powiedzieć, że wszyscy, ale 90 procent - zaistniało na estradzie koncertowej świata i koncertują na największych estradach, nagrywają płyty. Są w zasadzie w czołówce pianistycznej - wyjaśnił.

Zdaniem autora audycji "O muzyce dla Ciebie", historia pokazała jak wiele zyskują muzycy dzięki uczestnictwu w konkursie. - Martha Argerich, Maurizio Pollini, Adam Harasiewicz, Aszkenazi, Witold Małcużyński, Halina Czerny-Stefańska, już nie mówię o Zimmermannie. Większość artystów młodego pokolenia chce brać udział w tym konkursie - mówił.

Wieloetapowe eliminacje

Karol Radziwonowicz opowiedział też jak przebiegają eliminacje.

- Droga jest bardzo trudna - zaznaczył. - Najpierw jest jeden etap eliminacyjny na zasadzie słuchania taśm. Jury ocenia te nagrania i z tych wybiera kandydatów na Konkurs Chopinowski do następnych eliminacji, które się już odbywają na żywo w Warszawie. I z tych drugich eliminacji dopiero są wybrani uczestnicy Konkursu Chopinowskiego, którzy stają w szranki. I w tym konkursie są cztery etapy, każdy z różnym repertuarem aż do koncertów fortepianowych z orkiestrą włącznie - tłumaczył.

- Liczy się nie tylko technika, ale i duch - zaznaczył Radziwonowicz. - W każdym etapie są określone utwory do wykonania, które jury porównuje: kto zagrał ładniej, kto zagrał lepiej, kto zagrał z lepszą artykulacją, kto zagrał ładniejszym dźwiękiem. Jednocześnie jury określa interpretację. To jest coś, co jest trudne do wytłumaczenia. To jest przekaz emocjonalny młodego człowieka - wyjaśnił.

Niezwykła wrażliwość bez przerysowania

Karol Radziwonowicz opisał też profil uczestnika konkursu. - Znakomity pianista warsztatowo, wykonujący w sposób perfekcyjny wszystkie dzieła zapisane przez Chopina. To w ogóle nie podlega dyskusji, że to musi być pianistycznie znakomite. Musi być to osoba bardzo wrażliwa. Wrażliwa na muzykę romantyczną, zwłaszcza na specyficzną frazę Chopina, bo Fryderyk Chopin był bardzo wrażliwy, ale jednocześnie przy tej wrażliwości jego muzyka nie wpadała w jakieś przesady - tłumaczył.

Na 87 uczestników konkursu, 16 pochodzi z Polski. Licznie w konkursie biorą udział Azjaci - Radziwonowicz wyjaśnił, że osoby ze wschodnim pochodzeniem, czują naturę Chopina.

- Muzyka Fryderyka Chopina jest w zasadzie "w białych rękawiczkach". Ona nigdy nie jest sztuczna, ale nigdy nie jest przesadzona. Emocja u Fryderyka nie może być przesadna. Tak samo z kulturą wschodnią. Kultura wschodnia stwarza pewne ryzy zachowania - mówił.

Kto oceni wykonania?

XVIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina odbędzie się w dniach 2 do 23 października. Przesłuchania uczestników I etapu potrwają od 3 do 7 października. Do II etapu jury dopuści nie więcej niż czterdziestu.

W skład jury konkursu wchodzą Dmitri Alexeev, Sa Chen, Thai Son Dang, Akiko Ebi, Philippe Giusiano, Nelson Goerner, Adam Harasiewicz, Krzysztof Jabłoński, Kevin Kenner, Arthur Moreira-Lima, Janusz Olejniczak, Piotr Paleczny, Ewa Pobłocka, Katarzyna Popowa-Zydroń, John Rink, Wojciech Świtała i Dina Yoffe.

Arthur Moreira-Lima zastąpił w jury Nelsona Freire’a, który z powodu choroby nie weźmie udziału w pracach jury. Uczestników rywalizacji miała oceniać również Martha Argerich, jednak ze względu na trwającą wiele lat przyjaźń z Nelsonem Freire’em postanowiła w tym trudnym dla niego czasie być razem z nim. Nie zagra zatem na inauguracji i nie zasiądzie w jury, w którym zasiadała w dwóch poprzednich edycjach.

W programie tylko utworu patrona konkursu

Według regulaminu program konkursu obejmuje wyłącznie utwory Fryderyka Chopina. Można wykonywać utwory zaprezentowane w nagraniach kwalifikacyjnych i w eliminacjach z wyjątkiem określonych w regulaminie etiud. Natomiast nie dopuszcza się wykonywania tego samego utworu w różnych etapach konkursu. W regulaminie zawarta jest lista utworów do wyboru.

Ocena gry uczestników konkursu w I, II i III etapie, jak podaje regulamin, opiera się na dwóch systemach: punktowym i „TAK-NIE”. Członkowie jury obok nazwiska każdego z wysłuchanych kandydatów wpisują „TAK” lub „NIE” – wyrażające opinię jurora dotyczącą zakwalifikowania kandydata do konkursu, oraz ocenę punktową w skali 1–25. Ocena słowna „TAK” wymaga w I etapie: oceny punktowej nie niższej niż 18, ocena „NIE” nie wyższej niż 18. Jurorzy nie oceniają swoich studentów, a według regulaminu student to osoba, która jest aktualnie studentem jurora lub była jego regularnym studentem w szkole lub prywatnie w czasie dłuższym niż rok w okresie od zakończenia XVII edycji, lub miała prywatne lekcje z jurorem po 1 grudnia 2018 r., lub pozostaje w bliskich relacjach prywatnych z jurorem. Jak podano, pojęcie „student” nie obejmuje sporadycznych kontaktów uczestnika z jurorem w ramach kursów mistrzowskich, także on-line.

Posłuchaj:

J. Hawryluk: książka J. Waldorffa to kulisy Konkursu Chopinowskiego