- Człowiek zmienił się na przestrzeni dziejów, natomiast w tych zachowaniach archaicznych się nie zmienił. Ludzie średniowiecza też podporządkowywali sobie naturę, tak jak my to czynimy - ocenił gość RDC. - Ale średniowiecznych ludzi było niewielu, Europa to był jeden wielki las - wyjaśniał. W związku z tym, średniowieczni ludzie "nie mogli wyrządzić zbyt wiele krzywdy naturze". - Natomiast teraz jest odwrotnie - wszędzie są wielkie enklawy i skupiska ludzkie - komentował.

Jak wyjaśniał prof. Stempin, dopiero za czasów oświecenia pojawiła się idea rewitalizacji pierwotnego dziedzictwa.  - Europa była puszczą ciągnąca się od Pirenejów po Nizinę Moskiewską - mówił.

Koniec wielkiej cywilizacji

- Okres średniowiecza zaczyna się wraz z upadkiem Imperium Rzymskiego. To moment przełomowy - zaznaczył profesor. - Oczywiście wtedy  nikt nie zdawał sobie z tego sprawy, że kończy się wielka cywilizacja. Zdumiewające jest to, że w ciągu jednego pokolenia ci, którzy żyli w dobie Imperium, stracili umiejętność wznoszenia cywilizacji na bazie zdobyczy cesarstwa - komentował.

Średniowiecze trwało dziesięć wieków - od V do XV. - Nazwę tej epoce nadali włoscy humaniści XIV wieku, którzy odkryli na nowo po tych prawie dziesięciu wiekach, cywilizację rzymską - tłumaczył gość Tomasza Stawiszyńskiego. - W tych zgliszczach z czasów antyku odsłoniła im się fenomenalna epoka świata antycznego. Tymczasem żyli w innej rzeczywistości. Aby uwypuklić różnicę między tymi cywilizacjami, stworzyli pojęcie wieków ciemnych - okrutnych wieków, które oderwały się cywilizacyjnie od spuścizny świata antycznego - opowiadał.

Do XIX wieku?

Jednak - jak zaznaczył - ocena średniowiecza jest dużo bardziej zniuansowana. - Były momenty przyspieszenia cywilizacyjnego. Ale z drugiej strony są historycy, którzy uważają, że epoka średniowiecza ciągnęła się aż do XIX wieku, bo myśl oświeceniowa i rewolucja przemysłowa nie pojawiły się w niektórych zakątkach Europy aż do XIX wieku - tłumaczył.

Prof. Stempin zaznaczył, że najważniejszymi miejscami w średniowieczu były klasztory. - To były ośrodki, w których życie było najlepiej chronione i najbardziej bezpieczne. Były również centrami dobrobytu - intelektualnego i materialnego - wyjaśniał.