Rozpoczęcie Roku Wazowskiego 2019 ogłosił prof. Wojciech Fałkowski, dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie podczas konferencji w środę w Sali Koncertowej Zamku.

Dokument z XVII wieku

- Przed rokiem dotarła do mnie informacja, że istnieje niezwykły dokument z precyzyjnie ustaloną datą 4 lutego 1619 r., zamykającą proces ukończenia przebudowy Zamku Królewskiego w Warszawie, podjętej na zlecenie króla Zygmunta III. Tamta przebudowa i rozbudowa nadała obecny kształt rezydencji królewskiej. Postanowiliśmy wtedy w gronie muzealników poświęcić rok 2019 zamkowi - powiedział prof. Fałkowski.

- Taki był pierwszy impuls. Ponieważ wraz z przemianą architektoniczną rezydencji królewskiej przed 400 laty, za panowania dynastii Wazów, zamek stał się również centrum życia politycznego i kulturalnego XVII-wiecznej Polski, postanowiliśmy uhonorować tę rocznicę hasłem Rok Wazowski 2019 - zaznaczył prof. Fałkowski.

Formą uczczenia tej rocznicy będą koncerty, przedstawienia, sesje naukowe, wykłady, warsztaty, ale przede wszystkim – jak podkreślił prof. Fałkowski - cztery okolicznościowe wystawy: "Król się żeni! Rolka sztokholmska – skarb Zamku Królewskiego w Warszawie"; "Rządzić i olśniewać. Klejnoty i jubilerstwo w Polsce w XVI i XVII w."; "Poczet królów Polski. Wizerunki władców na medalach i monetach" oraz "Świat polskich Wazów. Przestrzeń – ludzie – sztuka".

Wystawa na inaugurację

- Rok Wazowski rozpoczynamy dzisiaj, a na inauguracyjną wystawę "Król się żeni! Rolka sztokholmska – skarb Zamku Królewskiego w Warszawie" zapraszamy publiczność 5 lutego do Biblioteki Królewskiej - zapowiedział dyrektor Zamku Królewskiego.

- Ponad 15-metrowa "Rolka sztokholmska" należy do pereł zamkowej kolekcji. Bezcenny dokument XVII-wiecznej naszej kultury to jedyne takie dzieło sztuki w Polsce i jedno z niewielu tego rodzaju w Europie - podkreśliła Marta Zdańkowska, komisarz wystawy.

Unikatowy fryz anonimowego artysty ukazuje uroczysty wjazd do Krakowa orszaku ślubnego króla Zygmunta III i arcyksiężniczki Konstancji Austriaczki 4 grudnia 1605 r. Do Zamku Królewskiego w Warszawie dzieło trafiło w 1974 r. jako dar ówczesnego premiera Szwecji Olofa Palmego. Wcześniej znajdowało się w zbiorach muzealnych w Sztokholmie, gdzie prawdopodobnie pojawiło się jako zdobycz wojenna po potopie szwedzkim.

Obszerny rysunek

- Jest to pełna detali, misterna pamiątka spektakularnej królewskiej uroczystości. "Rolka sztokholmska" to obszerny rysunek, który stanowi rewię XVII-wiecznej mody, zarówno zachodniej, jak i tej rodzimej" - charakteryzowała Marta Zdańkowska. "Uwagę zwraca również wspaniała prezentacja husarii, symbolu ówczesnego oręża polskiego. Skrzydlatych jeźdźców zdobią barwne pęki piór, a ich plecy okrywają lamparcie skóry. W rękach dzierżą tarcze, szable, nadziaki i buzdygany. Nad oddziałami łopoczą proporce, a dobosze bębnią w kotły. Rzędy końskie połyskują złotem i drogocennymi kamieniami - dodała.

"Rolka sztokholmska" ze względu na szkodliwe działanie czynników zewnętrznych jest prezentowana okazjonalnie – publiczność zamkowa mogła ją ostatnio podziwiać w 2002 r. Obecna wystawa trwać będzie krótko: od 5 lutego do 10 marca" - zaznaczył Mariusz Klarecki, koordynator Roku Wazowskiego 2019.

Kolejna wystawa - Rządzić i olśniewać. Klejnoty i jubilerstwo w dawnej Polsce w XVI-XVII w., która trwać będzie od 29 maja do 4 sierpnia, jest pierwszą w historii polskiego muzealnictwa ekspozycją poświęconą klejnotom w dawnej Polsce. "Wśród ponad czterystu zabytków wypożyczonych z zasobów muzeów, skarbców i świątyń w Polsce oraz na Litwie, znajdą się takie, które bezwzględnie możemy określić jako polskie, dokumentujące kunszt jubilerów z terenów całej Rzeczypospolitej - powiedziała komisarz wystawy Danuta Szewczyk-Prokurat.

Bardziej kameralna

- Prezentujemy czterysta obiektów, ale wciąż ustalamy liczbę klejnotów, jakie znajdą się na wystawie; niekiedy jeden eksponat jest ozdobiony kilkudziesięcioma klejnotami, np. tzw. rubinowa sukienka Matki Boskiej Częstochowskiej ma naszytych 880 klejnotów - dodała komisarz wystawy.

Z Wilna sprowadzony będzie zespół kosztowności. Z paryskiego Luwru, prywatnej kolekcji w Londynie, a także muzeów we Florencji, Bernie, Monachium, Uppsali i Nowym Jorku dotrą klejnoty fundowane przez polskich monarchów, przede wszystkim Bonę Sforzę i Zygmunta Augusta.

Od 10 września do 13 października 2019 r. odbędzie się bardziej kameralna wystawa - jak to określił jej komisarz Michał Zawadzki - - Poczet królów Polski. Wizerunki władców na medalach i monetach". Prezentować będzie wizerunki polskich władców na numizmatach od początków państwa polskiego, aż po kres Pierwszej Rzeczypospolitej. "Widzowie będą mogli prześledzić fascynującą ewolucję portretu króla - od schematycznego przedstawienia na monetach średniowiecznych po medale z wizerunkiem Stanisława Augusta, oddające charakterystyczne rysy twarzy władcy w połączeniu z jej idealizowanym pięknem - opisywał ekspozycję komisarz.

Finał

Współczesne medalierstwo reprezentować będzie seria medali przedstawiająca władców polskich według portretów Jana Matejki.

Na finał Roku Wazowskiego 2019 zapowiadana jest wystawa "Świat polskich Wazów. Przestrzeń – ludzie – sztuka", która będzie dostępna od 24 października do 14 stycznia 2020 r.

Na ekspozycji, prezentowanej w 11 salach Zamku Królewskiego, znajdzie się niemal trzysta obiektów sztuki i rzemiosła oraz dokumentów. - Wystawa ma nie tylko zrekonstruować świat dworu Wazów, ale też ich wartości; ma pokazać związki tej dynastii z nowoczesną Europą, ich kontakty i podróże dyplomatyczne, mecenat, jaki sprawowali podczas "srebrnego wieku" nad kulturą polską. Niewątpliwą ozdobą i zwornikiem ekspozycji będzie wybór znakomitych portretów Wazów oraz ich koligatów z kolekcji europejskich, m.in. z Madrytu, Wiednia i Sztokholmu m.in. autorstwa M. Kobera i J. Heintza - powiedział komisarz ekspozycji Jacek Żukowski.

Cykl koncertów

- Istotnym elementem obchodów Roku Wazowskiego będzie jubileuszowy cykl koncertów, odnoszący się do aktywności muzycznej polskich Wazów. Ich wkład w rozwój kultury muzycznej naszego kraju w XVI i XVII w. był znaczący. Zygmunt III Waza nie tylko kontynuował działalność istniejącej wcześniej kapeli, kierowanej przez Krzysztofa Klabona, ale także sprowadził na swój dwór muzyków włoskich - zaznaczył Mariusz Klarecki.

Ważną część programu w roku 2019 - jak zapowiedziano podczas środowej konferencji - stanowić będą cykliczne propozycje edukacyjne dla dzieci oraz dorosłych, wystawa fotografii dokumentujących wizyty Jana Pawła II w Zamku Królewskim, a także nowe pozycje wydawnicze, w tym: seria "Zamek. Zobacz to", reprint przewodnika z 1936 r., katalog nabytków z lat 2018-19 i opracowanie poświęcone zbiorom pasów kontuszowych.