- Wspomnienia wojenne Karoliny Lanckorońskiej po raz pierwszy trafiły w moje ręce około 2015 r., gdy bardzo intensywnie grałam w Polsce monodram Zbigniewa Chrzanowskiego 'Z domu niewoli' na podstawie wspomnień i poezji Beaty Obertyńskiej - powiedziała autorka sztuki Elżbieta Lewak.

- Dorastając we Lwowie, co roku 4 lipca wraz z gronem Polaków zjawiałam się na Wzgórzach Wuleckich, by oddać hołd zamordowanym tam w 1941 r. profesorom lwowskim - wspominała.

Przyznała, że "dopiero lektura »Wspomnień wojennych« uświadomiła jej, że do dziś nie wskazano konkretnych osób odpowiedzialnych za ten czyn". - Wówczas pojawiła się we mnie prywatna potrzeba zadbania o to, by fakty dotyczące mordu lwowskiej inteligencji, które zanotowała w swoich wspomnieniach prof. Lanckorońska, dotarły do świadomości publicznej - wyjaśniła.

- Przynajmniej w taki sposób mogłam jako lwowianka odwdzięczyć się za jej wysiłek włożony w dojście do prawdy i sprawiedliwości w tej sprawie - powiedziała Lewak.

Prawda o zbrodni

Karolina hr. Lanckorońska (ur. 11 sierpnia 1898 r. w Buchberg am Kamp - zm. 25 sierpnia 2002 r. w Rzymie) była arystokratką, historykiem sztuki, wykładowczynią Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, pisarką, żołnierzem Armii Krajowej, więźniem obozu koncentracyjnego Ravensbrück, oficerem prasowym 2. Korpusu Polskiego Polskich Sił Zbrojnych. Po 1945 r. była działaczką polonijną we Włoszech, m.in. inicjatorką i współzałożycielką Polskiego Instytutu Historycznego w Rzymie.

- Była kobietą o niezłomnej woli i moralności, przez długi czas była jedyną dzierżycielką prawdy o zamordowaniu profesorów lwowskich w 1941 r. Ten fakt stał się osią spektaklu. Jest rok 1967, tytułowa bohaterka stawia się w Sądzie w Munster, aby świadczyć podczas procesu przeciwko Hansowi Krügerowi – szefowi gestapo w Stanisławowie - powiedziała autorka sztuki.

"To opowieść o niezłomnym i bezkompromisowym dążeniu prof. Karoliny Lanckorońskiej do odkrycia prawdy o wstrząsającej zbrodni" - napisano w zapowiedzi. Dodano, że "spektakl umożliwia także upamiętnienie tej niezwykłej kobiety w 20. rocznicę jej śmierci".

Pracę nad scenariuszem umożliwiło stypendium "Gaude Polonia" przyznawane Elżbiecie Lewak przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za pośrednictwem Narodowego Centrum Kultury. Opieką artystyczną nad spektaklem objęła dr Ewa Makomaska, aktorka Teatru Polskiego im. A. Szyfmana w Warszawie, która jest zarazem odtwórczynią głównej roli.

Aktorzy z Teatru Polskiego

Scenografię i kostiumy przygotowała Katarzyna Jeznach. Za oprawę muzyczną odpowiada dr Michał Piekarski.

W spektaklu występują aktorzy Teatru Polskiego w Warszawie: Ewa Makomaska, Antoni Ostrouch, Marcin Jędrzejewski, Adam Biedrzycki, Dominik Łoś i Jakub Kordas.

Prapremiera odbyła się 15 czerwca o godz. 19 w Arkadach Kubickiego na Zamku Królewskim w Warszawie.

Spektakl został zrealizowany dzięki dofinansowaniu Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Posłuchaj:

Poranek RDC: „Sąd Ostateczny. Rzecz o Karolinie Lanckorońskiej”