Jak zapowiada Urząd Miasta, w ramach głównych obchodów rocznicowych prezydent Płocka Andrzej Nowakowski także w sobotę, 10 kwietnia, złoży kwiaty w miejscach pamięci – przy pomniku marszałka Józefa Piłsudskiego, przed Kolumną Zwycięskich Obrońców Płocka 1920 r. oraz Płycie Grobu Nieznanego Żołnierza.

Również tego dnia Książnica Płocka nada transmisję online z otwarcia okolicznościowej wystawy „O was to śpiewać będą…”, na której zaprezentowane zostaną fotografie i biogramy osób związanych z obroną Płocka w sierpniu 1920 r. „Dzięki życzliwości potomków naszych bohaterów możemy zaprezentować fotografie pochodzące z rodzinnych albumów” – anonsuje ekspozycję placówka.

Do świętowania 100. rocznicy odznaczenia Płocka przez marszałka Józefa Piłsudskiego Krzyżem Walecznych Urząd Miasta zaprosił m.in. lokalnych restauratorów w ramach akcji #badzjakmarszalek – 9 i 10 kwietnia serwowane tam będą posiłki „Zestawy Marszałka” - w związku z obostrzeniami pandemii koronawirusa na wynos lub na dowóz do domu.

Setna rocznica odznaczeń

„Źródła podają, że podczas wizyty w Płocku 10 kwietnia 1921 r. marszałek Józef Piłsudski zjadł uroczysty, ale skromny obiad, na który podano barszcz, sztukę pieczonego mięsa, czarną kawę oraz białe i czerwone wino. A co dzisiaj podano by marszałkowi? Płoccy restauratorzy przygotowali menu godne samego Naczelnika Państwa” – informuje Urząd Miasta. Jak podkreśla, biorąc udział w akcji można „wesprzeć lokalnych przedsiębiorców w trudnych czasach pandemii”.

Informując o rocznicowych obchodach, Urząd Miasta przypomniał, że uchwałą tamtejszych radnych bieżący rok obchodzony jest jako „Rok setnej rocznicy odznaczenia Płocka Krzyżem Walecznych w 1921 r.”. Wśród wydarzeń związanych z tym jubileuszem planowane jest m.in. na przełomie kwietnia i maja wyświetlanie na frontowej ścianie Ratusza specjalnej, okolicznościowej animacji.

Już teraz przed Ratuszem na płockim Starym Rynku czynna jest wystawa „Harcerki i harcerze w obronie Ojczyzny. Rok 1920”, gdzie na 24 tablicach prezentowany jest przebieg wojny polsko-bolszewickiej, w tym Bitwy Warszawskiej i innych działań wojennych prowadzonych wówczas na Mazowszu. „Ekspozycja prezentuje wkład harcerek i harcerzy w zwycięstwo oraz sylwetki wybranych harcerskich bohaterów. Podkreśla również fenomen „Orląt Płockich” – przekazał Urząd Miasta, dodając, iż plenerowa ekspozycja została przygotowana przez Chorągiew Mazowiecką ZHP.

Zaciekła walka

Armia bolszewicka, chcąc sforsować Wisłę i wyjść na przedpola Warszawy od zachodu, zaatakowała Płock 18 sierpnia 1920 r. Głównymi siłami natarcia, liczącymi w sumie ok. 3,5 tys. żołnierzy, był 3. Korpus Kawalerii Gaj-Chana. Do obrony miasta, w którym stacjonowały wówczas trzy bataliony piechoty oraz szwadron Jazdy Tatarskiej, łącznie ok. 1,2 tys. żołnierzy wojska polskiego, stanęła ludność cywilna, w tym kobiety i dzieci. Obrońców wspierali marynarze Flotylli Wiślanej z okrętów „Minister”, „Wawel” i „Stefan Batory”, które ostrzeliwały z rzeki pozycje bolszewików.

Walka o Płock i przyczółek mostu przez Wisłę trwała 21 godzin. Na ulicach wzniesiono barykady. W zajętej części miasta bolszewicy dopuszczali się zbrodni, jak rozstrzelanie 22 pacjentów tamtejszego Szpitala Garnizonowego, a także licznych rozbojów i gwałtów na cywilach, w tym ludności żydowskiej. W bitwie zginęło 250 obrońców, w tym 100 cywilów, a 400 zostało rannych. Ponad 300 mieszkańców miasta trafiło do niewoli. Najmłodszym poległym obrońcą był 14-letni harcerz Antolek Gradowski. Dzięki bohaterskiej postawie mieszkańców Płocka atak odparto, a bolszewicy zmuszeni zostali do odwrotu.

Odznaczono obrońców Płocka

Podczas wizyty w Płocku, 10 kwietnia 1921 r., marszałek Józef Piłsudski odznaczył obrońców miasta, w tym harcerzy. Uhonorowany został także Płock, który jako miasto-bohater otrzymał Krzyż Walecznych. Uroczystość nadania odznaczeń odbyła się na Placu Floriańskim – obecnie Plac Obrońców Warszawy - gdzie odprawiono wcześniej mszę polową. Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu towarzyszyli m.in. generałowie: Władysław Sikorski i Tadeusz Rozwadowski oraz adiutant generalny, wówczas pułkownik Bolesław Wieniawa–Długoszowski.

Po uroczystym wręczeniu odznaczeń odbyła się defilada. Następnie marszałek Józef Piłsudski udał się do Ratusza, gdzie odebrał nadany mu tytuł Honorowego Obywatela Miasta Płocka - był to pierwszy taki tytuł, który przyznali płoccy radni. Potem odwiedził Cmentarz Garnizonowy i groby poległych obrońców miasta.

Na zakończenie wizyty w Płocku marszałek Józef Piłsudski był gościem wydanego z tej okazji rautu. Nawiązując do obrony przed armią bolszewicką oraz przyznanego miastu za ten czyn Krzyża Walecznych, mówił m.in.: „Straszne to były ofiary, jakimi zapłaciliście za tę świętą jedność z żołnierzem polskim. Nie wolne były od nich dzieci i ciała kobiet. Lecz dopełniła się rzecz wielka, żołnierz polski poznał, że ma brata w społeczeństwie. Dziś, kiedy mianowałem miasto Płock żołnierzem, kiedy pasowałem Płock na rycerza, dziękuję wam i za obronę, i za spełnienie mych usilnych dążeń”.