W poniedziałek wiceminister infrastruktury oraz pełnomocnik rządu ds. Centralnego Portu Komunikacyjnego na wspólnej konferencji z szefem Kancelarii Premiera oraz rzecznikiem rządu poinformował o planowanych zmianach ws. wypłat odszkodowań za wywłaszczenia pod inwestycje publiczne.

- Chcemy, żeby państwo polskie, jeśli dokonuje wywłaszczenia na inwestycje celu publicznego, adekwatnie pokrywało koszty osoby wywłaszczonej - zadeklarował wiceminister. Jego zdaniem szczególnie istotne jest to w przypadku przedsiębiorców, dla których niewystarczająca wysokość rekompensaty może oznaczać w praktyce likwidację biznesu.

Obecnie w przypadku wywłaszczenia nieruchomości pod inwestycje celu publicznego, sposób określenia wysokości odszkodowania regulują przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz rozporządzenia wykonawczego.

Niesprawiedliwe zasady

Według Horały zasady obowiązujące od 1998 roku są "bardzo niesprawiedliwe społecznie". Wskazał, że obecnie podstawą do naliczania odszkodowań jest oszacowana wartość rynkowa nieruchomości. Nie ma rekompensat za np. koszty związane z przeprowadzką, zawieranymi umowami notarialnymi, czy przeniesieniem działalności gospodarczej.

Horała zwrócił uwagę, że dziś w skrajnych przypadkach odszkodowanie może nie wystarczyć na kupno nowej nieruchomości gdzieś indziej. Z drugiej strony posiadacze bardzo dużych areałów gruntów o niskiej wartości, np. nieużytków, mogą osiągać bardzo duże zyski nawet do 100-krotności ich wyceny.

Wiceminister wyjaśnił, że po zmianie przepisów ma się to zmienić, a istotą zmian będzie zastąpienie "zasady korzyści" nowymi regulacjami zapewniającymi słuszny charakter odszkodowania, jak również zapewniającymi równość podmiotów wywłaszczanych wobec prawa, przejawiającą się w powiązaniu wysokości odszkodowania z wartością rynkową nieruchomości – z uwzględnieniem szczególnej sytuacji dotyczącej wywłaszczania nieruchomości zamieszkałych.

Dodatkowe bonusy 

Horała poinformował, że w ramach reformy każdy z wywłaszczonych otrzyma 10-proc. "bonus" związany np. z przeprowadzką. Zapowiedział również drugi, 20-proc. bonus - "dla lokali mieszkalnych i lokali usługowych" oraz "dwa dodatkowe przywileje: możliwość roszczenia cywilnego o zwrot szkody rzeczywistej, jeśli ktoś uważa, że poniósł (w związku z wywłaszczeniem - red.) większe szkody (...), a w przypadku osób, które mieszkają i realizują swoją podstawową życiową potrzebę, jeśli ta kwota będzie niewystarczająca, będzie mogła być podwyższona jeszcze nawet do 100 proc.". Jak podkreślił wiceminister, decydujące będą "rzeczywiste wartości nieruchomości".

Wiceszef MI przestawił też kilka przykładów, jak nowe przepisy wpłyną na wysokość odszkodowań. Wskazał, że hipotetyczni mieszkańcy woj. opolskiego mający ok. 500 m działkę z domem nadającym się do kapitalnego remontu i przy wycenie ich nieruchomości na 65 tys. zł, przy dzisiejszych zasadach, otrzymaliby właśnie w takiej wysokości odszkodowanie. Po zmianach wzrosłoby ono do 109 tys. zł.

Horała podał też przykład gospodarstwa hodowlanego, którego wartość została wyceniona na ponad 5 mln zł. Po zmianie przepisów odszkodowanie wzrosłoby do ponad 6,6 mln zł, a właścicielowi przysługiwałoby dodatkowo roszczenie cywilne za straty gospodarstwa związane z wywłaszczeniem.

Jak przekonywał Horała, dzięki wprowadzeniu w życie nowych zasad "absolutnie przytłaczająca większość osób, które są wywłaszczane na inwestycje celu publicznego, otrzyma więcej albo znacznie więcej pieniędzy".

Zapewnił jednocześnie, że potrzeby życiowe tych osób będą zaspokojone. - Straty przedsiębiorców, straty tych, którzy mieszkają, muszą przenieść swoje miejsce do życia, będą pokryte - zaznaczył.

Wiceminister poinformował, że odpowiedni projekt ustawy w tej sprawie został skierowany do zespołu programowania prac rządu. Po uzyskaniu wpisu ma zostać zaprezentowana dokładna treść projektu. Zapewnił, że resort jest otwarty na rozmowę, na konsultacje zapowiedzianych propozycji ustawowych.