W piątek wieczorem w wieku 101 lat zmarł gen. Zbigniew Ścibor-Rylski ps. Motyl - żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, prezes Związku Powstańców Warszawskich, członek grupy inicjatywnej Muzeum Powstania Warszawskiego.

Generał spocznie w grobie rodzinnym na Starych Powązkach. Pochowana jest w nim jego żona Zofia Rapp-Kochańska ps. Marie Springer, wywiadowczyni Komendy Głównej Armii Krajowej. Nagrobek pochodzący z XIX wieku jest jednak w złym stanie. - To grób, który został zniszczony w czasie II wojny światowej, wcześniej miał inny kształt. Dwie zniszczone kolumny i taki tympanon miniaturowy kamienny to była część większej całość, takiej małej kapliczki. Po wojnie został on odbudowany jako taka "świadoma ruina". Te dwie leżące kolumny stały się taką metaforą końca życia czy upływu czasu - opowiadał dyrektor Muzeum.

Ślady zniszczeń wojennych

Jak zaznaczył, grób wygląda tak od II wojny światowej. - On nosi ciągle ślady tych zniszczeń wojennych. Został po wojnie odbudowany dość prowizorycznie. My nie przywrócimy stanu przedwojennego, ale oczywiście grób zostanie poddany całkowitej renowacji. Zostaną wymienione lub naprawione fragmenty kamieniarskie. Jest też fragment zrobiony z betonu, on też zostanie wymieniony na kamień. Natomiast grób nadal będzie miał ten kształt, który rodzina stworzyła zaraz po II wojnie - wyjaśnił Ołdakowski.

- Kilka dni przed śmiercią rodzina pana generała i on sam wskazali Muzeum Powstania Warszawskiego jako instytucję, która będzie odpowiadała za renowację grobu. Dla nas to wielkie zobowiązanie. Od razu wysłaliśmy tam wolontariuszy, żeby ten grób oczyścili, tyle ile można, bez prac konserwatorskich. Zamówiliśmy ekspertyzę - ona była częściowo gotowa, została tylko rozwinięta - dotyczącą zakresu prac konserwatorskich. I podpisaliśmy umowę z firmą, która będzie wykonywała prace konserwatorskie. Złożyliśmy też do Mazowieckiego Konserwatora Zabytków wniosek o zatwierdzenie tego planu konserwatorskiego. Kiedy będzie zatwierdzony, po uroczystościach pogrzebowych, wykonamy te prace - mówił dyrektor.

Fundusze na odnowienie miejsca pochówku generała mają pochodzić ze zbiórki na renowację grobów powstańczych, którą Muzeum prowadziło już wcześniej. - Warto powiedzieć, że z tej zbiórki wykonaliśmy naprawę 123 grobów powstańczych i kilku zabytkowych grobowców na Powązkach. I mamy nadzieję, że uda nam się podpisać z fundacją, która zbierała na ten cel pieniądze porozumienie - tak, żeby te pieniądze też w to weszły. Pokrycie brakującej kwoty zadeklarowało m.st. Warszawa. Koszt renowacji grobu, w którym spocznie generał to 83 tys. zł - dodał Ołdakowski.

"Motyl"

Zbigniew Ścibor-Rylski urodził się 10 marca 1917 r. w Browkach w obwodzie żytomierskim (obecnie Ukraina) w rodzinie szlacheckiej herbu Ostoja. Był żołnierzem Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie" gen. Franciszka Kleeberga, Armii Krajowej, uczestnikiem Powstania Warszawskiego.

W 1984 r. został jednym z członków Obywatelskiego Komitetu Obchodów 40. Rocznicy Powstania Warszawskiego, należał także do grupy inicjatywnej utworzenia Muzeum Powstania Warszawskiego. Później był w składzie Rady Honorowej Budowy Muzeum. W 1990 r. został prezesem Związku Powstańców Warszawskich. Był także sekretarzem Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari. W 2005 r. otrzymał awans na generała brygady.

Gen. Ścibor-Rylski był wielokrotnie odznaczany m.in. Krzyżem Wojennym Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą "Polonia Restituta".