Projekt edukacyjny „Opowiem Ci o Wolnej Polsce - spotkania młodzieży ze świadkami historii" jest inicjatywą przygotowaną i realizowaną przez Centrum Edukacji Obywatelskiej, Instytut Pamięci Narodowej oraz Muzeum Powstania Warszawskiego.

Celem programu jest przybliżenie młodym ludziom wydarzeń związanych z najnowszą historią Polski, pokazanie, w jaki sposób na przestrzeni lat 1939-1989 kształtowało się społeczeństwo obywatelskie.

Spotkania ze świadkami historii

Ważnym elementem pracy nad projektem są spotkania oraz wywiady młodzieży ze świadkami historii. Młodzież ma szansę dotrzeć do historii znanych, ale i tych mniej znanych – poznać losy ludzi biorących aktywny udział w wydarzeniach z przeszłości, odkryć dzieje miejscowości i regionu, poczuć klimat i atmosferę z tamtych lat.

Zadaniem uczniów jest przeprowadzenie wywiadów z osobami, które brały aktywny udział w życiu politycznym i społecznym, sprzeciwiając się obowiązującym systemom władzy w latach 1939-1989. Spotkanie powinno być zarejestrowane w formie audio lub video, a następnie opracowane w formie pisemnej.

Wystawy, spektakle, audycje

Młodzi ludzie opowiadają innym o historii i ludziach, których poznali - organizują wystawy, przygotowują spektakle, nagrywają audycje radiowe. Losy świadków służą młodzieży do zrekonstruowania przebiegu wydarzeń sprzed lat, ukazują ich kontekst społeczny, pozwalają poczuć swoisty „klimat" przeszłości. Twórcy programu są przekonani, że metoda wywiadu ze świadkiem historii jest doskonałym narzędziem edukacji historycznej, patriotycznej i obywatelskiej.

Finał

Podczas finału 25 zespołów uczniów uczestniczących w programie zapraszanych jest do Warszawy, gdzie odbywają się prezentacje nakręconych przez nich filmów, spotkania z historykami, targi projektów edukacyjnych, zabawy z nagrodami.

Projekty

Uczestnicy programów często wybierają postaci znane w ich środowiskach lokalnych, uczestników znaczących wydarzeń historycznych np. żołnierzy AK. Zdarzają się też wybory mniej oczywiste. W tym roku uczniowie Zespołu Szkół Ekonomicznych w Gorlicach - Katarzyna Hływa, Julia Duć i Arkadiusz Tarsa - podjęli temat wspólnego życia Polaków z przedstawicielami mniejszości etnicznej - Łemkami, w czasach wysiedleń w ramach akcji "Wisła" w 1947 roku oraz obecnie.

W ramach projektu przeprowadzili wywiady z kuzynką jednego z uczestników - Agatą i jej mężem - Michałem, którzy opowiadają o współczesnych relacjach polsko-łemkowskich oraz z babcią jednej z uczestniczek projektu - Heleną Duć, która w języku łemkowskim opowiadała o czasach wysiedleń i o czasie powrotu na Łemkowszczyznę. Film nosi tytuł „Żyli obok siebie - Polacy i Łemkowie".

Inny zespół - uczniowie Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Prostkach niedaleko Ełku: Wiktoria Jaworska, Oliwia Kudzin i Dominika Sokół - nakręciły film pt. "Prześpiewałam całe swoje życie”.

To rozmowa z Czesławą Kiejzer, która urodziła się w 1925 roku w przygranicznej wsi Markowce. W 1943 roku została wywieziona do pracy w Niemczech. Po zakończeniu II wojny światowej i krótkotrwałym powrocie do Polski, dotarła na tereny ZSRR, aby zatrzymać się w Grodnie. Pracowała tam jako pomoc domowa u jednej z miejscowych rodzin. Do Polski na stałe powróciła w 1957 roku i zamieszkała w Ełku. Pracowała w przedszkolu. Obecnie ma 91 lat.

Migawki z przeszłości

Projekt "Opowiem ci o wolnej Polsce" jest realizowany od 2007 r. Jego efektem jest zebranie wielu relacji, z których najciekawsze zostały opublikowane we fragmentach w publikacji „Migawki z przeszłości. Opowieści świadków historii”. Niedługo rozpocznie się nabór do kolejnej edycji programu.